فهرست محتوا
وب‌سرور IIS چیست؟
وب‌سرور IIS (مخفف Internet Information Services)، وب‌سروری انعطاف‌پذیر ، پایدار و چند‌منظوره از شرکت مایکروسافت (Microsoft) می‌باشد که بر روی سیستم عامل‌های ویندوز قابل اجرا بوده و با استفاده از آن می‌توان محتوای استاتیک (Static) و داینامیک (Dynamic) درخواستی وب‌سایت‌ها را به آنها ارسال کرد. البته با کمک ابزار Mono می‌توان وب‌سرور IIS را بر روی سیستم‌عامل‌های لینوکس (Linux) و مک (Mac) نیز اجرا کرد اما انجام اینکار به دلیل ناپایداری و کاهش امنیت وب‌سرور توصیه نمی‌شود. وب‌سرور IIS به مانند سایر وبسرورها به درخواست‌هایی که کلاینت‌ها (مانند مرورگر، …) ارسال می‌کنند، پاسخ می‌دهد. این قابلیت مهم این امکان را به وبسرورها می‌دهد تا دادهها و فایل‌های مختلفی را در شبکه‌های LAN (مانند شبکه داخلی یک سازمان) و WAN (مانند اینترنت) به اشتراک بگذارند. وبسرورها می‌توانند از طریق اینترنت مواردی مانند صفحات وب، اسناد متنی، فایل‌های ویدئویی و بسیاری از موارد دیگر را در اختیار بازدیدکنندگان وب‌سایت‌ها قرار دهند. وب‌سرور IIS برای میزبانی و مدیریت وب اپلیکیشن‌ها از فناوری‌هایی مانند فریمورک ASP.NET و زبان برنامه‌نویسی PHP استفاده می‌کند. اولین نسخه وب‌سرور IIS در سال ۱۹۹۵ منتشر شد و IIS 10 نیزجدیدترین نسخه آن می‌باشد که پس از نصب آن یک پیام خوش‌آمدگویی به مرورگر شما ارسال می‌شود. IIS معمولا با وب‌سرور آپاچی مقایسه می‌شود که نوعی وب‌سرور رایگان و متن‌باز است. این دو وب‌سرور عملکرد مشابهی دارند با این تفاوت که آپاچی بر خلاف IIS تقریبا بر روی هر سیستم عاملی قابل اجرا می‌باشد. وب‌سرور IIS در گذشته از محبوبیت بیشتری برخوردار بود اما امروزه تنها حدود ۶ درصد از وب‌سایت‌ها از این وب‌سرور استفاده می‌کنند که علت آن تا حد زیادی ظهور وب‌سرورهای قدرتمندی مانند لایت‌اسپید (LiteSpeed) و انجین ایکس (NGINX) است. اما وب‌سرور چگونه کار می‌کند؟ IIS چه تفاوت‌هایی با وب‌سرور آپاچی دارد؟ IIS Express چیست؟ IIS چه مزیت‌ها و قابلیتهایی دارد؟ ما در این مقاله به طور دقیق به این سوالات پاسخ داده و وب‌سرور IIS را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
تاریخچه وب‌سرور IIS
شرکت مایکروسافت اولین نسخه IIS را بر روی ویندوز NT 3.51 منتشر کرد و هر بار با انتشار نسخه جدیدی از این وب‌سرور، ویژگیهای جدیدی را به آن اضافه کرده و امنیت و عملکرد آن را افزایش می‌دهد. نسخه بعدی نسخه IIS 2 بود که همراه با ویندوز NT 4 روانه بازار شد. نسخه IIS 3 نیز اولین نسخه‌ای بود که از ASP پشتیبانی می‌کرد. نسخه ۴ این وب‌سرور بر روی ویندوز NT 4 قابل اجرا بود. 5 IIS همزمان با ویندوز ۲۰۰۰ منتشر شد که دارای یکسری قابلیت اضافی مانند احراز هویت (Authentication) بود. 6 IIS اولین نسخه‌ای بود که از IPv6 پشتیبانی می‌کرد و کاربران می‌توانستند آن را بر روی ویندوز سرور ۲۰۰۳ نصب کنند. با انتشار 7 IIS تغییرات عمده‌ای در این وب‌سرور ایجاد شد. 7 IIS نیز بر روی ویندوز سرور ۲۰۰۸ و ویندوز ویستا قابل اجرا بود و از فریمورک NET. پشتیبانی می‌کرد. نسخه بعدی، نسخه ۷.۵ بود که همزمان با ویندوز ۷ به بازار عرضه شد و از TLS نسخه ۱.۱ و ۱.۲ پشتیبانی می‌کرد. IIS 8 نیز در سال ۲۰۱۲ همزمان با ویندوز وب سرور ۲۰۱۲ روانه بازار شد و از قابلیتهایی مانند SNL و SNI پشتیبانی می‌کرد. نسخه 8.5 IIS برای ویندوز ۸.۱ طراحی شد و دارای قابلیتهایی مانند ثبت گزارش پیشرفته بود. 10 IIS نیز آخرین نسخه‌ای است که توسط مایکروسافت منتشر شده است که از ویژگی‌هایی مانند Windows PowerShell و HTTP2 پشتیبانی می‌کند و بر روی ویندوز ۱۰ و ویندوز سرور ۲۰۱۶ و ۲۰۱۹ قابل اجرا می‌باشد.
وب‌سرور چگونه کار می‌کند؟
وبسرورها در کل به دو صورت درخواست‌های HTTP را مورد پردازش قرار می‌دهند. برخی وبسرورها برای رسیدگی به هر درخواست یک رشته (Thread) جدید ایجاد می‌کنند (مانند IIS، آپاچی، …) و سایر وبسرورها نیز درخواست‌های ورودی را تنها از طریق یک رشته مورد پردازش قرار می‌دهند (مانند LiteSpeed، NGINX، …). وبسرورها معمولاً بر اساس الگوی درخواست-پاسخ (Request-Response) کار می‌کنند که در آن کلاینت (Client) برای دریافت دادهها و فایل‌های مورد نیاز خود یک درخواست HTTP (پروتکل انتقال ابر متن) به وب‌سرور ارسال می‌کند و وب‌سرور نیز در صورت پیدا کردن موارد درخواستی، آنها را در قالب یک پاسخ به سمت کلاینت می‌فرستد. اگر وب‌سرور به هر دلیلی نتواند پاسخی برای درخواست دریافتی پیدا کند، در این صورت یک پیام خطا (مانند خطای ۴۰۴) به کلاینت ارسال می‌کند. به این نکته توجه کنید که HTTP مهم‌ترین پروتکلی است که توسط وبسرورها مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه‌براین، وبسرورها برای ردوبدل کردن فایل‌ها در اینترنت از پروتکل FTP (پروتکل انتقال فایل) و برای جابجایی ایمیل نیز از پروتکل SMPT (پروتکل انتقال پست الکترونیکی ساده) استفاده می‌کنند. وب‌سرور IIS نیز به مانند سایر وبسرورها برای انجام وظایف خود به پروتکل‌های مختلفی (مانند HTTP) وابسته است. IIS که با زبان برنامه‌نویسی ++C نوشته شده، از پروتکل‌های HTTPS (پروتکل انتقال ابر متن امن)، SFTP (پروتکل انتقال فایل امن)، NNTP (پروتکل انتقال اخبار) و فناوری SSL نیز پشتیبانی می‌کند.
وب‌سرور IIS Express چیست؟
IIS Express در واقع نسخه‌ای خاص از وب‌سرور IIS می‌باشد که شرکت مایکروسافت آن را برای توسعه‌دهندگان طراحی کرده و با استفاده از آن می‌توان وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌های را قبل از انتشار مورد آزمایش قرار داد. IIS Express دارای تمام قابلیت‌های و ویژگیهای وب‌سرور IIS بوده و از پلتفرم Visual Studio، فریمورک ASP.NET و زبان PHP نیز پشتیبانی می‌کند. IIS Express 10 جدیدترین نسخه این محصول است و می‌توانید آن را به راحتی بر روی ویندوز اجرا کنید.
وب‌سرورهای IIS و Apache چه تفاوت‌هایی دارند؟
آپاچی وب‌سروری رایگان و متن‌باز (Open Source) و یکی از محبوب‌ترین وب‌سرورهای موجود در بازار می‌باشد. این وب‌سرور توسط بنیاد نرم‌افزاری آپاچی توسعه داده شده و با اکثر سیستم‌های مدیریت محتوا (مانند وردپرس و جوملا) و فریمورک‌های مبتنی بر وب (مانند جنگو) سازگار است. در جدول زیر مهم‌ترین تفاوت‌های وب‌سرورهای IIS و Apache مشاهده می‌کنید.
| مورد مقایسه | وب‌سرور IIS | وب‌سرور آپاچی |
| سیستم عامل | تنها بر روی سیستم‌عامل‌های مبتنی بر ویندوز اجرا می‌شود. | می‌توان آن را بر روی اکثر سیستم عامل‌ها مانند مک، ویندوز و لینوکس اجرا کرد. |
| پشتیبانی | توسط تیم فنی شرکت مایکروسافت پشتیبانی می‌شود. | اغلب توسط جوامع کاربری آپاچی پشتیبانی می‌شود. |
| قیمت | رایگان است اما برای اجرای آن نیاز به خرید سیستم‌عامل ویندوز دارید که پولی است. | رایگان و متن‌باز است. |
| امنیت | از امنیت بالایی برخوردار است. | از امنیت نسبتا بالایی برخوردار است. |
| توسعه دهنده | شرکت مایکروسافت | بنیاد نرم‌افزاری آپاچی |
| عملکرد | عملکرد خوبی دارد | عملکرد خوبی دارد |
| سهم از بازار | ۶ درصد | ۲۱ درصد |
| زبان | نوشته شده با زبان ++C | نوشته شده با زبان‌های XML و C |
مزایای و قابلیت‌های وب‌سرور IIS کدامند؟
امنیت بالا (High Security)
قابلیت‌های امنیتی IIS مانند احراز هویت و کنترل دسترسی کاربران باعث افزایش امنیت وب‌سایت‌ها و وباپلیکیشنها می‌شوند. وب‌سرور IIS علاوه‌براین دارای قابلیت فیلتر کردن درخواست‌های ورودی، مسدود کردن IPهای متغیر، رمزنگاری SSL و بسیاری از موارد دیگر است. IIS همچنین این امکان را به شما می‌دهد تا به مجموعه‌ای از گزینه‌های امنیتی FTP دسترسی داشته باشید. وب‌سرور IIS از پروتکل‌های امن HTTPS و SFTP نیز پشتیبانی می‌کند.
ابزار Application Pool
Application Pool یکی از مهم‌ترین ویژگیهای IIS است که با کمک آن می‌توانید هر یک از وب اپلیکیشن‌های خود را به منظور افزایش امنیت و پایداری در محیطی جداگانه قرار دهید و بنابراین خرابی یا بروز مشکل در یک اپلیکیشن بر عملکرد سایر وب اپلیکیشن‌ها تاثیر نخواهد گذاشت. هر Application Pool برای مدیریت وباپلیکیشنها خود از یک یا چند فرآیند کارگر (Worker Process) استفاده می‌کند.
مقیاس‌پذیری بالا (High Scalability)
ابزار IIS Web Farm این امکان را به شما می‌دهد تا یک زیرساخت وب (Web Infrastructure) مقیاس‌پذیر و مطمئن را ایجاد و با استفاده از قابلیت لود بالانسینگ (Load Balancing) آن حجم ترافیک وب‌سایت‌های پر بازدید را بر روی چندین سرور مبتنی بر IIS توزیع کنید. انجام اینکار مانع از تحت فشار قرار گرفتن سرورها می‌شود. IIS Web Farm همچنین این امکان را به شما می‌دهد تا تعداد سرورهای خود را کم یا زیاد کنید.
مدیریت آسان (Easy Management)
IIS دارای قابلیت مدیریت از راه دور می‌باشد که با استفاده از آن می‌توانید از هر مکانی به وب‌سرور خود دسترسی داشته باشید و آن را مدیریت کنید. IIS همچنین دارای امکاناتی مانند CLI و PowerShell می‌باشد که باعث آسان‌تر وظایف مدیریتی می‌شوند.
سوالات متداول
ASP.NET چیست؟
ASP.Net یک پلتفرم توسعه وب (Web Development) متن‌باز می‌باشد که اولین بار در سال ۲۰۰۲ توسط شرکت مایکروسافت طراحی شد و با استفاده از آن می‌توانید وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها مبتنی بر وب و محتواهای داینامیک ایجاد کنید. آخرین نسخه ASP.NET نیز در سال ۲۰۲۲ منتشر شد (نسخه ۴.۸.۱) که با کلیه زبان‌های پلتفرم Net. مایکروسافت سازگار می‌باشد.
NNTP چیست؟
پروتکل انتقال اخبار (NNTP) پروتکل زیربنایی سیستم خبری UseNet است و برای ردوبدل کردن اخبار و مقالات میان شبکه‌ها و گروه‌های خبری مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. NNTP شباهت زیادی با SMTP دارد زیرا سرورها و کلاینت‌ها با کمک آن می‌توانند از طریق ایمیل اقدام به تبادل اخبار کنند.
HTTPS چیست؟
HTTPS (پروتکل انتقال ابرمتن امن) نسخه امن پروتکل HTTP می‌باشد، پروتکل مهمی که برای تبادل اطلاعات میان مرورگرها و وب‌سایت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. HTTPS تمام فرآیندهای مرتبط با انتقال دادهها را به منظور افزایش امنیت رمزنگاری می‌کند. وب‌سایت‌ها، به ویژه آنهایی که نیاز به وارد کردن اطلاعات حساسی مانند رمز عبور و اطلاعات کارت بانکی دارند، حتما باید از HTTPS کنند. اکثر مرورگرهای امروزی، وب‌سایت‌هایی که فاقد HTTPS هستند را به عنوان وب‌سایت نا امن علامت‌گذاری می‌کنند که این امر می‌تواند باعث عدم اعتماد بازدیدکنندگان به چنین وب‌سایت‌هایی شود.
WAN چیست؟
WAN یا شبکه گسترده، شبکه بزرگ کامپیوتری است که یک ناحیه بزرگ جغرافیایی را پوشش داده و از اتصال شبکه های کوچکتری مانند LAN تشکیل شده است. دستگاه‌ها و شبکه‌ها با استفاده از WANها می‌توانند به آسانی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. اینترنت نیز خود بزرگترین شبکه گسترده در دنیا می‌باشد.
در تهیه این مقاله از مقالات وب‌سایت‌های معتبری مانند techtarget ،solarwinds و n6host استفاده شده است.
