لینوکس چیست؟ کاربردها، مزایا، توزیع‌ها و مقایسه‌ها

لینوکس چیست؟

ردپای لینوکس از کامپیوترهای شخصی و گوشی‌های هوشمند گرفته تا تلویزیون‌ها، ابررایانه‌ها، بورس‌های جهانی، سرورهای سازمانی و بسیاری از جاهای دیگر وجود دارد. لینوکس یا Linux نوعی سیستم‌عامل شبه‌یونیکس (Unix-like) است که اولین بار در سال ۱۹۹۱ توسط لینوس توروالدز (Linus Torvalds) ایجاد شد و امروزه دارای میلیون‌ها کاربر در سراسر جهان است. عملکرد اینترنت تا حد زیادی وابسته به Linux است زیرا بسیاری از سرورها و وب‌سرورها از آن به عنوان سیستم‌عامل استفاده می‌کنند. Linux علاوه‌براین دارای مزایای متعددی بوده و یکی از امن‌ترین و قابل‌اعتمادترین سیستم‌عامل‌ها در جهان می‌باشد. اندورید سیستم‌عاملی مبتنی بر هسته لینوکس است و طبق آمار سایت Statcounter در خصوص سهم بازار سیستم‌عامل‌های موبایل در سال ۲۰۲۳ حدود ۶۹ درصد از گوشی‌های هوشمند جهان از اندروید استفاده می‌کنند. Linux همچنین یک سیستم‌عامل متن‌باز است و این یعنی کاربران آن می‌توانند بدون هیچ محدودیتی به کدهای منبع آن دسترسی داشته باشند و به دلخواه آنها را تغییر دهند. اکثر توزیع‌های لینوکس از هر دو رابط خط فرمان (CLI) و و رابط کاربری گرافیکی (GUI) پشتیبانی می‌کنند که البته استفاده از رابط گرافیکی بسیار آسان‌تر است. هر توزیع Linux دارای انجمن‌های تخصصی و کاربری مخصوص به خود بوده و این انجمن‌ها وظیفه توسعه، به‌روزرسانی، رفع آسیب‌پذیری‌های امنیتی، پشتیبانی و بسیاری از موارد دیگر را برعهده دارند. امروزه صدها توزیع Linux در جهان وجود دارد که هر کدام دارای کاربردها، مزایا و معایب خاص خود هستند. از میان توزیع‌های معروف لینوکس می‌توان به دبیان (Debian)، اسلک‌ور (Slackware)، RHEL، اپن‌سوزه (OpenSuse)، اوبونتو (Ubuntu) و فدورا (Fedora) اشاره کرد که برخی از آنها نیز دارای توزیع‌های مخصوص به خود هستند. سیستم‌عامل لینوکس علاوه‌براین نیز دارای محیط‌های دسکتاپی مانند GNOME، KDE و Xfce است که هر یک ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود را دارد. ما در این مقاله در رابطه با مفهوم سیستم‌عامل و همچنین تاریخچه، اجزا، کاربردها، مزایا و معایب لینوکس صحبت خواهیم کرد. ما همچنین در این پست به مقایسه Linux با سیستم‌عامل ویندوز پرداخته و شما را با مهم‌ترین توزیع‌ها و محیط‌های دسکتاپ لینوکس آشنا خواهیم کرد.

سیستم‌عامل چیست؟

سیستم‌عامل در واقع مهم‌ترین نرم‌ا‌‌فزار یک کامپیوتر بوده و به عنوان واسطه‌ای میان کاربر و سخت‌افزار کامپیوتر عمل می‌کند. کاربران می‌توانند از طریق رابط خط فرمان و یا رابط گرافیکی به طور مستقیم با سیستم‌عامل خود تعامل داشته باشند و سیستم‌عامل تمام نرم‌افزارها، فایل‌ها، دستگاه‌های جانبی، سخت‌افزارها و همچنین فرآیندهای کامپیوتر را مدیریت می‌کند. ما برای نصب و استفاده از برنامه‌هایی مانند مرورگرها، مایکروسافت آفیس، انجام بازی‌های کامپیوتری و بسیاری از موارد دیگر به سیستم‌عامل نیاز داریم و کامپیوتر بدون وجود آن عملا هیچ کاربردی ندارد. سیستم‌عامل توسط یک برنامه بوت بر روی کامپیوتر بارگذاری شده و ویندوز، لینوکس و مک‌ از جمله‌ محبوب‌ترین سیستم‌عامل‌های حال حاضر در جهان هستند.

تاریخچه Linux

لینوس توروالدز دانشجوی دانشگاه هلسینکی اولین فردی بود که کار بر روی لینوکس را آغاز کرد و او در واقع در آن زمان یعنی سال ۱۹۹۱ به دنبال جایگزینی برای سیستم عامل Minixسیستم‌عامل مبتنی بر یونیکس که برای استفاده‌های آموزشی طراحی شده بود. بود. مشکل MINIX این بود که کاربران نمی‌توانستند کد‌های آن را تغییر دهند و از طرفی دیگر، توروالدز به خوبی از فعالیت‌هایی انجام شده بر روی پروژه گنو (GNU Project) آگاه بود و این پروژه‌ای بود که قصد آن ایجاد سیستم‌عاملی کامل، سازگار با یونیکس و متشکل از نرم‌افزارهای رایگان بود. با این حال، کار بر روی پروژه گنو در آن زمان هنوز تکمیل نشده بود و همین موضوع توروالدز را بر آن داشت تا هسته Linux را در سپتامبر ۱۹۹۱ ایجاد کند. اما هسته‌ای که توروالدز ایجاد کرده بود، نیاز به برنامه‌هایی مانند مدیریت فایل، ویرایشگر اسناد، برنامه‌های صوتی و تصویری و غیره داشت. بنابراین با گذشت زمان توروالدز همراه با گروهی از برنامه‌نویسان شروع به ادغام اجزای گنوگنو یا GNU نوعی سیستم‌عامل شبه‌یونیکس است که شامل بسته‌های نرم‌افزاری رایگانی مانند کتابخانه‌ها، بازی‌ها و ابزارهای توسعه می‌شود. با هسته لینوکس کردند و پس از گذشت اندک زمانی اولین برنامه‌های Linux ایجاد و در نهایت نیز سیستم عامل لینوکس به طور رسمی وارد دنیای کامپیوتر شد. نسخه‌های ابتدایی سیستم‌عامل لینوکس چندان کاربرپسند نبودند و همین موضوع باعث کاهش محبوبیت آن و روی آوردن اکثر مردم به سیستم‌عامل ویندوز شد.  

توزیع چیست؟

سیستم‌عامل Linux دارای نسخه‌های مختلفی می‌باشد که هر کدام کاربران هدف خود را داشته و اهداف خاصی را دنبال می‌کند. به هر یک از این نسخه‌ها توزیع گفته می‌شود و با توجه به ماهیت متن‌باز بودن لینوکس، هر فردی می‌تواند در صورت داشتن دانش فنی توزیع مخصوص‌ به خود را ایجاد کند. Linux از ابتدا قوانین کپی‌لفتمجوزی است که توسط مالک یک اثر به افراد داده می‌شود تا تحت شرایط خاصی هر تعداد که می‌خواهند از آن کپی کنند. بنیاد نرم‌افزار آزاد (Free Software Foundation) که خود مبتنی بر مجوز عمومی همگانی گنو (GNU GPL) می‌باشد را پذیرفته است. طبق قوانین GPL، هر نرم‌افزار یا سیستم‌عامل متن‌بازی که رایگان در اختیار افراد قرار می‌گیرد، باید به صورت مجانی نیز توزیع شود که Linux هم از این قاعده مستثنأ نیست. انجام اینکار باعث می‌شود تا کاربران علاوه‌بر دریافت رایگان توزیع‌ها و تغییر کدهای آن بتوانند هر تعداد کپی که می‌خواهند از آن تهیه کنند.

لینوکس از چه قسمت‌هایی تشکیل شده است؟

معماری سیستم‌عامل لینوکس از اجزای مختلفی تشکیل شده ‌است که در ادامه با مهم‌ترین آنها آشنا می‌شوید:

هسته (Kernel)

اگر سیستم‌عامل لینوکس را به لایه‌های مختلفی تقسیم کنیم، هسته پایین‌ترین و اصلی‌ترین لایه آن است که به صورت مستقیم با سخت‌افزار کامپیوتر ارتباط برقرار کرده و وظیفه تخصیص و مدیریت منابع سخت‌افزاری مانند CPU و RAM مورد نیاز برنامه‌ها را برعهده دارد. هسته همچنین مسئولیت انجام بسیاری از فعالیت‌های اصلی سیستم‌عامل را بر عهده داشته و مشخص می‌کند برنامه‌ها دقیقا باید چه زمانی اجرا شوند. هسته Linux نیز خود به ۴ نوع مونولیتیک کرنل (Monolithic Kernel) ، میکروکرنل (Micro kernel)، اگزوکرنل‌ (Exo kernel) و هیبریدی (Hybrid kernel) دسته‌بندی می‌شود.

پوسته (Shell)

پوسته یا شل به عنوان رابطی میان کاربر و هسته عمل می‌کند. پس از اینکه کاربر با استفاده از نام‌کاربری و رمزعبور خود وارد سیستم می‌شود، بلافاصله پوسته شروع به فعالیت می‌کند. پوسته در واقع نوعی مفسر خط فرمان (Command Line Interpreter) بوده و وظیفه تفسیر و اجرای دستورات سیستم‌عامل را برعهده دارد. نام پوسته پیش‌فرض اکثر توزیع‌های لینوکس Bash می‌باشد اما با این حال هر کاربری می‌تواند یک پوسته سفارشی برای خود ایجاد کند. امروزه انواع مختلفی از پوسته وجود دارد که شامل‌ پوسته‌های Bash، KornShell، Bourne Shell، C Shell، POSIX و Z Shell می‌شود.‌ در مجموع شما با استفاده از پوسته می‌توانید به سیستم خود بگویید چه کارهایی را باید انجام دهد.

بوت‌لودر (Bootloader)

بوت‌لودر که به آن Boot Manager نیز می‌گویند، قابلیتی است که وظیفه مدیریت فرآیند اجرای سیستم‌عامل و فعال شدن هسته لینوکس را بر عهده دارد. Linux دارای بوت لودرهای مختلفی مانند LOADLIN ،systemd-boot، SYSLINUX، LILO و GNU GRUB بوده و مهم‌ترین آنها نیز LOADLIN و GNU GRUB می‌باشد. اگر زمان زیادی را صرف استفاده از لینوکس نمی‌کنید و یا اگر مرکزداده شما دارای چندین سیستم‌عامل مختلف است، در این صورت بهتر است از LOADLIN استفاده کنید. GNU GRUB نیز مناسب کسانی است که به دنبال انعطاف‌پذیری بیشتری در سیستم‌عامل خود هستند و می‌خواهند تنظیمات و گزینه‌های مرتبط با بوتینگبوتینگ یا Booting به معنای بارگذاری سیستم‌عامل بر روی حافظه کامپیوتر می‌باشد. را از طریق رابط خط فرمان تغییر دهند.

برنامه‌ها (Applications)

محیط‌های دسکتاپ لینوکس مانند گنوم دارای برنامه‌های پیش‌فرض چندانی نیستند اما Linux نیز به مانند ویندوز و macOS دارای تعداد بسیار زیادی نرم‌افزار است که کاربران می‌توانند آنها را به راحتی پیدا و بر روی سیستم‌عامل خود نصب کنند. امروزه اکثر توزیع‌های لینوکس دارای مخزن‌های نرم‌افزاری هستند که نصب و پیدا کردن برنامه‌ها را بسیار آسان‌تر می‌کنند. به عنوان مثال، شرکت Canonical دارای وب‌سایتی به نام Snapcraft است که دارای صدها برنامه مبتنی بر لینوکس می‌باشد. معمولاً این برنامه‌ها در یک لایه بالاتر از پوسته قرار دارند اما ممکن است مستقیماً با هسته نیز ارتباط برقرار کنند.

محیط دسکتاپ (Desktop Environment)

محیط دسکتاپ یا محیط میز‌کار به مجموعه‌ای از برنامه‌ها و رابط‌های کاربری گفته می‌شود که کاربران در هنگام استفاده از لینوکس با آن تعامل می‌کنند. هر محیط میز‌کار دارای ظاهری متفاوت بوده و امروزه محیط‌های دسکتاپ‌ مختلفی وجود دارد که از میان آنها می‌توان به GNOME، Cinnamon، Mate، Pantheon، Enlightenment، KDE و Xfce اشاره کرد.

لینوکس چه کاربردهایی دارد؟

سیستم‌عامل لینوکس دارای کاربردهای مختلفی بوده و  بازار آن نیز روزبه‌روز در حال رشد است. طبق تخمین‌ سایت globenewswire، حجم بازار سیستم‌عامل لینوکس تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۳۹ میلیارد دلار خواهد رسید. امروزه Linux دارای صدها توزیع مختلف، تعداد بسیار زیادی توسعه‌دهنده و انجمن‌های کاربری مختلف بوده و در بسیاری از حوزه‌های محاسباتی نیز نفوذ کرده است.

وب‌سرورها

لینوکس سهم بزرگی از بازارها وب‌سرورها را به خود اختصاص داده است که این امر دلایل مختلفی دارد که ازجمله آنها می‌توان به امنیت بالا، هزینه بسیار کم و عملکرد پایدار آن اشاره کرد. در گذشته سرورها از سیستم‌‌های یونیکس استفاده می‌کردند اما این سیستم‌‌ها بسیار گران بودند و تنها بر روی سخت‌افزارهای خاصی کار می‌کردند. شما می‌توانید به راحتی Linux را به صورت رایگان دانلود کنید.

ابررایانه‌ها

لینوکس تسلط کاملی بر بازار ابررایانه‌ها داشته و به قدری محبوب است که طبق آمار وب‌سایت Top500، صد‌درصد از ۵۰۰ ابررایانه‌ برتر جهان از آن به عنوان سیستم‌عامل استفاده می‌کنند. ابررایانه دستگاهی است که توانایی محاسباتی آن به مراتب بیشتر از کامپیوتر‌های معمولی است. به عنوان مثال، ابرکامپیوتر فرانتیر (Frontier) قدرتمندترین ابرکامپیوتر جهان در سال ۲۰۲۳ است که می‌تواند ۱.۱۰۲ کوینتیلیون (هر کوینتیلیون معادل ۱۰ به توان ۱۸ است) محاسبه را در ثانیه انجام دهد.

صنعت خودروسازی

امروزه سازندگان خودروهای هوشمند به مانند فولکس واگن، تویوتا، مرسدس بنز و مزدا به دنبال استفاده از پروژه مبتنی بر لینوکس Automotive Grade Linux در خودروهای خود هستند. این پروژه توسط بنیاد Linux توسعه داده شده و هدف آن ایجاد یک پشته نرم‌افزاری متن‌باز برای خودروهای هوشمند است. علاوه‌براین، سیستم‌های ناوبری و دستگاه‌های GPS نیز از نسخه‌های مختلفی از سیستم‌عامل لینوکس استفاده می‌کنند.

کامپیوترهای شخصی

طبق آمار وب‌سایت Statcounter تا ماه آوریل سال ۲۰۲۳، حدود ۳٪ از کامپیوترهای شخصی از سیستم‌عامل لینوکس استفاده می‌کنند. ویندوز نیز از لحاظ محبوبیت در رتبه اول قرار داشته و ۶۳٪ از این سیستم‌عامل‌ها را به خود اختصاص داده است.

چرا باید از لینوکس استفاده کنیم؟

لینوکس متن‌باز و رایگان است

متن‌باز بودن یکی از مهم‌ترین مزیت‌های لینوکس بوده و هسته سیستم‌عامل لینوکس تحت مجوز عمومی همگانی GNU منتشر می‌شود و این یعنی هر کسی می‌تواند به کد‌های منبع آن دسترسی پیدا کند و در صورت داشتن دانش برنامه‌نویسی آنها را تغییر دهد. علاوه‌براین اکثر توزیع‌های لینوکس رایگان هستند و بدین‌تریب استفاده از این سیستم‌عامل باعث صرفه‌جویی زیادی در هزینه‌های افراد و سازمان‌ها می‌شود. افراد متخصص همچنین می‌توانند از طریق انجمن‌های کاربری متن‌باز در فرآیند توسعه و بهبود توزیع‌های Linux مشارکت کنند.

لینوکس از امنیت بالایی برخوردار می‌باشد

با اینکه هیچ سیستم‌عامل ۱۰۰٪ امنی وجود ندارد اما لینوکس در مجموع از امنیت بالایی برخوردار است. شما با وجود لینوکس دیگر نیازی به نصب آنتی‌ویروس ندارید زیرا تمام برنامه‌ها برای اجرا باید از طرف مدیر سیستم مجوز داشته باشند و حتی ویروس‌ها هم از این قانون مستثنا نیستند. از طرف دیگر لینوکس از محبوبیت چندانی برخوردار نبوده و بنابراین هکرها ترجیح می‌دهند سیستم‌عامل‌های پرطرفدار و با امنیت پایین‌تر (مانند ویندوز) را مورد هدف قرار دهند. این نکته را نیز به یاد داشته باشید که برای کاهش حملات سایبری حتما بسته‌های نرم‌افزاری را از منابع رسمی آنها دانلود کنید.

لینوکس دارای توزیع‌های متنوعی است

لینوکس دارای توزیع‌های مختلفی بوده و شما می‌توانید با توجه به نیازهای خود یکی از آنها را دانلود و بر روی کامپیوتر خود نصب کنید. استفاده از برخی توزیع‌ها مانند کالی، جنتو (Gentoo) و آرچ (Arch) دشوار و برخی دیگر مانند اوبونتو و مینت (Mint) آسان‌ می‌باشد. امروزه بیش از ۶۰۰ توزیع Linux در جهان وجود دارد که هر یک برای اهداف و سلایق خاصی طراحی شده است.

پشیتبانی خوب

لینوکس دارای انجمن‌های کاربری بسیار بزرگ و حرفه‌ای می‌باشد که از مجموعه‌ای از برنامه‌نویسان و افراد متخصص در حوزه لینوکس تشکیل شده‌اند. این انجمن‌های آنلاین با هدف کمک به حل مشکلات کاربران ایجاد شده‌ و در صورت داشتن هر گونه سؤال و یا مشکلی می‌توانید آن را در انجمن‌های کاربری لینوکس مطرح کنید.

پایدارای و عملکرد بالا

پایداری بالا یکی از مهم‌ترین مزیت‌های لینوکس است و این یعنی سیستم عامل شما به ندرت کند شده و نیازی نیست به مانند ویندوز بعد از هر بار نصب، به‌روزرسانی و یا حذف برنامه‌ای کامپیوتر خود را ری‌استارت کنید. لینوکس همچنین از عملکرد بسیار خوبی برخوردار است و این امکان را به شما می‌دهد تا هر تعداد کاربر که می‌خواهید در سیستم‌عامل خود ایجاد و آنها را مدیریت کنید. کاربران Linux می‌توانند بدون هیچ مشکلی به صورت همزمان تنها با استفاده از یک سیستم‌عامل فعالیت کنند.

معایب Linux کدامند؟

لینوکس با وجود تمام این مزایا، دارای معایبی نیز است که در ادامه مقاله مهم‌ترین آنها را مشاهده می‌کنید:

دشواری استفاده

بسیاری از کاربران، به ویژه آنهایی که آشنایی با رابط خط فرمان ندارند، در هنگام استفاده از لینوکس و برنامه‌های آن دچار مشکل می‌شوند که همین موضوع باعث می‌شود تا اکثر افراد ویندوز را به Linux ترجیح دهند. درک نحوه کارکرد لینوکس نیز می‌تواند برای افرادی که دانش کامپیوتری چندانی ندارند نیز دشوار باشد. البته موضوع دشواری یادگیری و استفاده از لینوکس تا حد زیادی به نوع توزیع بستگی دارد و بنابراین توصیه می‌شود که برای شروع یادگیری لینوکس حتما به سراغ توزیع‌های کاربرپسندتر مانند اوبونتو و مینت بروید.

مسئله پشتیبانی

با اینکه می‌توانید لینوکس را به صورت رایگان دریافت کنید اما این سیستم‌عامل در کل بر خلاف ویندوز و مک‌اواس فاقد پشتیبانی فنی رسمی است و حتی برخی از ارائه‌دهندگان Linux سازمانی مانند Red Hat بابت پشتیبانی از کاربران خود هزینه دریافت می‌کنند. بنابراین اگر مشکلی برای شما پیش بیاید، باید خودتان به دنبال راه‌حلی برای آن بگردید. شاید با خودتان بگویید که لینوکس دارای انجمن‌های کاربری بزرگی است و می‌توانید با استفاده از آنها مشکل خود را برطرف کنید اما انجمن‌های کاربری تنها با هدف کمک به کاربران ایجاد شده‌اند و هیچ تضمینی برای حل مشکلات آنها ارائه نمی‌دهند و از طرف دیگر ممکن است برای دریافت پاسخ مورد نظر خود از طریق انجمن‌های کاربری مدت زیادی منتظر بمانید که قطعا برای هیچ کاربری خوش‌آیند نیست. علاوه‌براین پیدا کردن افرادی که تخصص بالایی در حوزه لینوکس دارند نیز کمی دشوار است. نداشتن پشتیبانی رسمی یکی دیگر از دلایل پایین بودن محبوبیت لینوکس است.

محدودیت نرم‌افزاری

برنامه‌ مایکروسافت آفیس، مجموعه نرم‌افزارهای شرکت ادوبی و بسیاری دیگر از برنامه‌های پرکاربرد در حوزه کامپیوتر قابل نصب بر روی لینوکس نبوده و بنابراین کاربران لینوکس ممکن است برای پیدا کردن نرم‌افزارهای مورد نیاز خود با محدودیت‌هایی مواجه شوید. شما شاید بتوانید برنامه‌هایی با عمکلرد مشابه را پیدا کنید اما ممکن است باز هم به مانند برنامه‌های اصلی نیازهای شما را برآورده نکنند. علاوه‌براین، بسیاری از توسعه‌دهندگان علاقه چندانی برای ساخت نرم‌افزارهای مبتنی بر لینوکس ندارند زیرا همانطور که اشاره شد Linux تنها حدود ۳ درصد از بازار سیستم‌عامل‌ها را به خود اختصاص داده است.

محدودیت سخت‌افزاری

بسیاری از شرکت‌های سازنده محصولات سخت‌افزاری درایوری برای سیستم‌عامل لینوکس ارائه نمی‌دهند که این مسئله باعث می‌شود تا کاربران در هنگام اتصال آنها به کامپیوتر خود دچار مشکل شوند. به عنوان مثال یک کاربر لینوکس ممکن است نتواند از چاپگر خاصی استفاده کند. مفهوم درایور در لینوکس متفاوت از سایر سیستم‌عامل‌ها است و درایورها در لینوکس در قسمت هسته تعبیه شده‌اند اما مشکل اینجاست که هسته نمی‌تواند برای هر سخت‌افزاری یک درایور داشته باشد.

مقایسه لینوکس و ویندوز

مقایسه دو سیستم‌عامل لینوکس و ویندوز یکی از بحث‌های همیشگی حوزه‌ کامپیوتر بوده و ممکن است این سوال برای شما هم پیش بیاید که کدام سیستم‌عامل بهتر است. برای پی‌بردن به جواب این سوال باید ویژگی‌ها و تفاوت‌های این دو سیستم‌عامل را به خوبی درک کنید. انتخاب میان لینوکس و ویندوز بستگی مستقیم به نیازها و سلایق کاربران دارد. به عنوان مثال کاربری ممکن است به دنبال محیطی کاربر‌پسند باشد و کاربر دیگری نیز علاقه زیادی به استفاده از رابط خط فرمان داشته باشد. اما این دو سیستم‌عامل دقیقا چه تفاوت‌هایی دارند؟ ویندوز یک سیستم‌عامل بسیار کاربرپسند بوده و از پشتیبانی فنی بسیار خوبی برخوردار است و همین دو دلیل مهم باعث می‌شود تا نسبت به لینوکس از محبوبیت بسیار بیشتری برخوردار باشد. اما ویندوز یک سیستم‌عامل منبع‌بسته است و این یعنی شما اجازه دسترسی به کدهای منبع‌ و تغییر‌ آنها را ندارید. در مقابل لینوکس سیستم‌عاملی متن‌باز است و شما می‌توانید هر چقدر می‌خواهید آن‌ را کپی کنید و این به نوعی مزیت به شمار می‌آید. امروزه اکثر توزیع‌های Linux رایگان هستند و برای دریافت آنها کافیست به وب‌سایت‌های رسمی آنها مراجعه کنید اما ویندوز یک سیستم‌عامل پولی است که قیمت آن از ۱۳۹ دلار شروع می‌شود. کاربران ایرانی به صورت رایگان از نسخه کرک‌شده آن استفاده می‌کنند اما در سطح جهانی لینوکس در رابطه با قیمت نسبت به ویندوز برتری دارد. در رابطه با امنیت نیز لینوکس عملکرد بهتری از ویندوز دارد اما در کل به منظور جلوگیری از آسیب‌پذیری‌های امنیتی همیشه سیستم‌عامل خود را به‌روز نگه دارید.  

	لینوکس	ویندوز
زبان برنامه‌نویسی	C و Assembly	++Cنوعی زبان‌ برنامه‌نویسی همه‌منظوره و سطح بالا است که با استفاده از آن می‌توان انواع مختلفی از برنامه‌های کامپیوتری را ساخت. و Assembly
توسعه‌دهنده	جوامع متن‌باز، شرکت‌های نرم‌افزاری مختلف	مایکروسافت
نوع سیستم‌عامل	سیستم‌عامل شبه‌یونیکس	خانواده سیستم‌عامل‌های گرافیکی
قیمت	اکثر توزیع‌های آن رایگان هستند.	محصولات آن پولی است.
تاریخ انتشار اولین نسخه	۱۷ سپتامبر ۱۹۹۱	۲۰ نوامبر ۱۹۸۵
تعداد زبان‌های قابل پشتیبانی	چند زبانه	۱۳۸ زبان
وب‌سایت رسمی	ندارد	مایکروسافت
سختی استفاده	استفاده از آن دشوارتر از ویندوز است.	آسان و کاربر پسند
امنیت	امنیت بالاتری از ویندوز داشته و تعداد حفره‌های امنیتی آن کم است.	امنیت کمتری از لینوکس داشته و بدون  وجود آنتی‌ویروس در برابر تهدیدات سایبری آسیب‌پذیر است.
دسترسی	کاربران دسترسی کاملی به کدهای منبع دارند.	هر کاربری نمی‌تواند به کدهای منبع آن دسترسی داشته باشد.
رابط خط فرمان پیش‌فرض	BASH	Windows PowerShell
رابط پیش‌فرض	Unix Shell	Windows Shell
مجوز	مجوز عمومی همگانی گنو	نرم‌افزار با مالکیت خصوصی
نصب	نصب آن در کل دشوارتر از ویندوز است.	فرآیند نصب آن آسان است.
تنوع	صد‌ها توزیع مختلف	تنوع محصولی پایین‌تری دارد.
پشتیبانی	پشتیبانی اغلب از طریق انجمن‌های کاربری انجام می‌شود.	در صورت داشتن هر مشکلی می‌توانید از کارشناسان فنی مایکروسافت کمک بگیرید.
حریم خصوصی	لینوکس داده‌های کاربران را جمع‌آوری نمی‌کند.	اطلاعات و داده‌های کاربران توسط مایکروسافت جمع‌آوری می‌شود.

آشنایی با رایج‌ترین توزیع‌های لینوکس

دبیان (Debian)

دبیان (Debian) نام یک پروژه و همچنین یکی از توزیع‌های‌ متن‌باز، محبوب و رایگان Linux است که اولین‌بار در سال ۱۹۹۳ توسط ایان مرداک ایجاد شد. امروزه نزدیک به ۱۰۰۰ برنامه‌نویس فعال و تعداد بسیار زیادی از افراد داوطلب از سراسر جهان بر روی پروژه دبیان فعالیت می‌کنند و این سیستم‌عامل قدرتمند دارای بیش از ۵۰،۰۰۰ بسته نرم‌افزاری متن‌‌باز و رایگان است. این توزیع با نام دبیان گنو/لینوکس نیز شناخته‌ می‌شود و هم برای استفاده‌های شخصی و هم برای فعالیت‌های سازمانی نیز مناسب می‌باشد. دبیان نیز به مانند RHEL یک سیستم‌عامل لینوکس والد است و توزیع‌های مختلفی مانند اوبونتو، مینت، کالی لینوکس، تانگلو و ناپیکس مبتنی بر دبیان هستند. پایداری بسیار بالا، سازگاری با سرورهای مختلف، متن‌باز بودن و پشتیبانی قوی از جمله مهم‌ترین مزایای این سیستم‌عامل محبوب هستند.

سیستم‌عامل RHEL

RHEL (مخفف Red Hat Enterprise Linux) یک سیستم‌عامل Linux در سطح سازمانی است که توسط شرکت ردهت (Red Hat) توسعه داده می‌شود. RHEL سیستم‌عاملی قابل‌اعتماد، حرفه‌ای و متن‌باز بوده و مجهز به ابزارهای کاربردی مختلفی می‌باشد. کاربران در گذشته می‌توانستند به صورت رایگان از این سیستم‌عامل استفاده کنند و تنها باید هزینه‌ای را بابت پشتیبانی پرداخت می‌کردند اما امروزه RHEL دارای محصولات متنوعی بوده که هزینه اشتراک آنها بین ۹۹ دلار تا چند هزار دلار قیمت دارد. اگرچه RHEL متن‌باز است اما کپی جزبه‌جز کدهای آن ممنوع است اما با این حال کاربران می‌توانند کد‌های منبع آن را مشاهده و در صورت نیاز آنها را به دلخواه تغییر دهند. RHEL عملکرد بسیار خوبی در دیتاسنترها و محیط‌های کامپیوتری فیزیکی، مجازی و ابری دارد. RHEL همچنین دارای هسته قدرتمندی بوده و به خوبی از نرم‌افزارهای مرتبط با اتوماسیون، رایانش ابری، کانتینرها، میان‌افزارها، توسعه اپلیکیشن، میکروسرویس‌ها، مجازی‌سازها و بسیاری از موارد دیگر پشتیبانی می‌کند.

کالی لینوکس (Kali Linux)

کالی لینوکس یا Kali Linux که قبلا به عنوان BackTrack شناخته می‌شد، توزیعی متن‌باز و مبتنی بر دبیان است که دارای ۶۰۰ ابزار امنیتی پیشرفته می‌باشد. کالی لینوکس توزیع مورد علاقه هکرهای اخلاقیهکر اخلاقی یا Ethical Hacker‌ فردی است که با هدف پیدا و برطرف‌کردن آسیب‌پذیری‌های امنیتی یک شبکه، به آن نفوذ می‌کند. البته اینکار با مجوز دارنده شبکه انجام شده و فرد هکر هیچ‌گونه فعالیت مخربی را انجام نمی‌دهد. و کارشناسان شبکه بوده و افراد از ابزارهای آن برای انجام کارهایی مانند تست نفوذ، مهندسی معکوس، افزایش امنیت اطلاعات، مدیریت آسیب‌پذیری، تست تیم قرمز و تحقیقات مرتبط با امنیت سایبری استفاده می‌کنند. Kali Linux محصولی از شرکت نرم‌افزاری Offensive Security است و اولین‌بار در سال ۲۰۱۳ پا به دنیا لینوکس گذاشت.OWASP ZAP، Burp Suite، sqlmap Metasploit ، Wireshark و Nmap مهم‌ترین ابزار‌های این سیستم‌عامل حرفه‌ای هستند. توجه داشته باشید این توزیع مناسب استفاده روزمره و افراد مبتدی نمی‌باشد.

فدورا (Fedora)

فدورا یا فدورا لینوکس یکی دیگر از توزیع‌های محبوب و رایگان بازار است که شهرت زیادی به خاطر فناوری‌های پیشرفته، انتشار نرم‌افزارهای جدید و به‌روزرسانی‌های مکرر دارد. شرکت ردهت قبل از انتشار نسخه‌های جدید RHEL، ویژگی‌ها و قابلیت‌های آن را در سیستم‌‌عامل سنت‌اواس و فدورا مورد آزمایش قرار می‌دهد. این توزیع متن‌باز و چندمنظوره توسط پروژه فدورا (Fedora Project) توسعه داده شده و از امنیت بالایی برخوردار می‌باشد. هر نسخه‌ جدید فدورا معمولا در بازه‌های ۶ تا ۸ ماهه منتشر شده و سیستم‌‌عامل و پروژه فدورا هر دو تحت پشتیبانی و حمایت مالی شرکت Red Hat هستند. سیستم‌عامل فدورا مبتنی بر معماری هسته Linux بوده و از معماری‌های کامپیوتری مختلفی مانند IBM Z، Intel i686، IBM Power64le، ARM-hfp، MIPS-64el، ARM AArch64، IBM Power64 و AMD x86-x64 پشتیبانی می‌کند.

اوبونتو (Ubuntu)

اوبونتو یکی از محبوب‌ترین توزیع‌های لینوکس موجود در بازار است که اولین‌بار در سال ۲۰۰۴ توسط شرکت Canonical روانه بازار شد. این توزیع مبتنی بر دبیان بوده و هر نسخه جدید آن نیز هر ۶ ماه یکبار منتشر می‌شود. اوبونتو سیستم‌عاملی متن‌باز و رایگان بوده و استفاده از آن حتی برای افراد مبتدی نیز آسان می‌باشد. در مجموع سهولت استفاده، امنیت بالا، عمکلرد و پشتیبانی خوب از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های Ubuntu هستند و هر نسخه از آن دارای ۵ سال پشتیبانی عمومی و ۱۰ سال پشتیبانی امنیتی می‌باشد. چنانچه تمایل به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این توزیع دارید می‌توانید مقاله اوبونتو چیست را مطالعه کنید.

معرفی رایج‌ترین محیط‌های دسکتاپ لینوکس

لینوکس دارای محیط‌های دسکتاپ متنوعی می‌باشد که در ادامه با سه تا از معروف‌ترین آنها آشنا می‌شوید:

Gnome

گنوم یا GNOME (مخفف GNU Network Object Model Environment) یک محیط دسکتاپ رایگان و متن‌باز است که از لحاظ محبوبیت در رتبه اول قرار دارد. کار با این محیط دسکتاپ نیز بسیار آسان بوده و توزیع‌های مختلفی مانند دبیان و فدورا به صورت پیش‌فرض از GNOME استفاده می‌کنند. از میان ویژگی‌ها این محیط دسکتاپ می‌توان به استفاده آسان، انعطاف‌پذیری بالا، قابلیت جستجوی پیشرفته و سفارشی‌سازی بالا اشاره کرد. علاوه‌براین، کاربران با استفاده از اکستنشن‌های گنوم می‌توانند عملکرد سیستم خود را بهبود ببخشند. توجه داشته باشید که گنوم یک محیط دسکتاپ سبک نبوده و برای استفاده از آن حداقل به ۴ گیگابایت رم نیاز دارید.

KDE Plasma

KDE Plasma پس از GNOME پراستفاده‌ترین محیط دسکتاپ در میان توزیع‌های لینوکس می‌باشد. این محیط دسکتاپ بسیار سبک بوده و دارای ابزارها و قابلیت‌های مختلفی می‌باشد که شامل مواردی مانند ابزار مدیریت فایل Dolphin، برنامه نشانه‌گذاری جغرافیایی KGeoTag و بسیاری از موارد دیگر می‌شود. KDE Plasma به صورت پیش‌فرض از آیکون‌های اکسیژن استفاده می‌کند که ظاهری بسیار جذاب دارند. این محیط دسکتاپ توسط انجمن نرم‌افزاری KDE منتشر شده و KDE Plasma 5 آخرین نسخه آن در لحظه نگارش این مقاله می‌باشد که در تاریخ ۴ آوریل ۲۰۲۳ منتشر شد. انعطاف‌پذیری بالا، رابط کاربری جذاب، قابلیت جستجوی پیشرفته و سبکی مهم‌ترین ویژگی‌های این محیط دستکتاپ هستند.

Xfce

Xfce با اکثر توزیع‌های شبه‌یونیکس سازگار بوده و در مجموع از عملکرد خوبی برخوردار است. Xfce یک محیط دسکتاپ مدرن، متن‌باز، سبک و سریع بوده و استفاده از آن نیز آسان است. Xfce دارای یک ابزار مدیریتی است که این امکان را به شما می‌دهد تا تصاویر پس‌زمینه، آیکون‌ها و موارد دیگر را به دسکتاپ اضافه کنید. Xfce برنامه‌های نصب شده بر روی سیستم شما را به صورت دسته‌بندی شده نمایش می‌دهد که این امر پیدا کردن آنها را آسان‌تر می‌کند. Xfce محیط دسکتاپ پیش‌فرض توزیع‌هایی مانند Manjaro Linux، Xubuntu، MX Linux، Zorin OS Lite و چندین مورد دیگر است و می‌توان به راحتی آن را بر روی پلتفرم‌های یونیکسی مانند NetBSD, FreeBSD, OpenBSD MacOS X, on x86, PPC, Sparc و Cygwin پیاده‌سازی کرد.

سوالات متداول

منابع: Linux ،Techtarget و Guru99