مقدمه:

نصب نرم‌افزار در اوبونتو یکی از رایج‌ترین نیازهای کاربران لینوکس، به‌ویژه تازه‌کارانی است که به‌تازگی با این سیستم‌عامل محبوب آشنا شده‌اند. برخلاف ویندوز که نصب برنامه‌ها معمولاً با فایل‌های اجرایی (exe) انجام می‌شود، در اوبونتو روش‌های متفاوت و گاه ساده‌تری برای نصب نرم‌افزار وجود دارد، از جمله استفاده از دستور apt، فایل‌های DEB یا فروشگاه نرم‌افزار Ubuntu Software Center.

اما اوبونتو چیست؟
اوبونتو (Ubuntu) یکی از توزیع‌های محبوب و رایگان لینوکس است که بر پایه Debian ساخته شده و به دلیل رابط کاربری ساده، پشتیبانی قوی، و جامعه کاربری فعال، به گزینه‌ای مناسب برای کاربران خانگی، برنامه‌نویسان و حتی سرورها تبدیل شده است. اوبونتو هم در نسخه دسکتاپ برای استفاده روزمره و هم در نسخه سرور برای زیرساخت‌های حرفه‌ای در دسترس است.

در این راهنما، گام‌به‌گام با روش‌های مختلف نصب نرم‌افزار در اوبونتو آشنا خواهید شد — از ترمینال و بسته‌های نصبی گرفته تا Snap و Flatpak. اگر به‌دنبال راهی ساده، سریع و مطمئن برای نصب برنامه در لینوکس هستید، این آموزش مخصوص شماست.

چرا اوبونتو برای کاربران تازه‌کار و حرفه‌ای مناسب است؟

اوبونتو به‌عنوان یکی از پراستفاده‌ترین توزیع‌های لینوکس، شهرت خود را مدیون ترکیب بی‌نقصی از سادگی، پایداری و انعطاف‌پذیری است. این سیستم‌عامل متن‌باز، بر پایه Debian توسعه یافته و به‌گونه‌ای طراحی شده که هم برای کاربران مبتدی قابل استفاده باشد و هم نیازهای توسعه‌دهندگان و مدیران سیستم را پاسخ دهد.

کاربرانی که از ویندوز یا مک به لینوکس مهاجرت می‌کنند، اغلب با رابط کاربری ساده، نصب آسان و پشتیبانی گسترده اوبونتو راحت‌تر ارتباط برقرار می‌کنند. در مقابل، کاربران حرفه‌ای می‌توانند از خط فرمان قدرتمند، ابزارهای توسعه پیشرفته و قابلیت‌های مدیریتی اوبونتو بهره‌مند شوند.

در نتیجه، اوبونتو به بستری مناسب برای یادگیری لینوکس و همچنین اجرای پروژه‌های پیچیده‌تر در محیط‌های دسکتاپ و سرور تبدیل شده است. درک نحوه نصب نرم‌افزار در این توزیع، نخستین گام برای تسلط بر این سیستم‌عامل محبوب محسوب می‌شود.

روش‌های مختلف نصب نرم‌افزار اوبونتو در لینوکس (نمای کلی)

یکی از ویژگی‌های جذاب لینوکس، تنوع روش‌های نصب نرم‌افزار  است. برخلاف ویندوز که اغلب با فایل‌های اجرایی (Setup.exe) سروکار دارد، در لینوکسو به‌ویژه اوبونتو چندین روش برای نصب برنامه‌ها وجود دارد که هرکدام مزایا، کاربردها و سطح پیچیدگی خاص خود را دارند.

رایج‌ترین روش‌ها برای نصب نرم‌افزار در اوبونتو عبارت‌اند از:

• استفاده از مخازن رسمی و دستور apt: سریع‌ترین و ایمن‌ترین روش برای نصب برنامه‌ها از منابع معتبر.

• نصب بسته‌های .deb: شبیه به نصب دستی نرم‌افزار، مناسب برای برنامه‌هایی که به‌صورت مستقل عرضه می‌شوند.

• ابزارهای Snap و Flatpak: روش‌های مدرن‌تر و ماژولار که نصب و به‌روزرسانی برنامه‌ها را آسان‌تر می‌کنند.

• استفاده از Ubuntu Software Center: مناسب برای کاربران تازه‌کار که ترجیح می‌دهند با رابط گرافیکی کار کنند.

• کامپایل از سورس کد: گزینه‌ای پیشرفته برای نصب نسخه‌های خاص یا سفارشی برنامه‌ها.

در ادامه این مقاله، هرکدام از این روش‌ها را به‌صورت عملی، گام‌به‌گام و همراه با مثال توضیح خواهیم داد تا بتوانید مناسب‌ترین روش را بر اساس نیاز خود انتخاب کنید.

روش اول: نصب نرم‌افزار در اوبونتو از طریق Software Center

یکی از ساده‌ترین و درعین‌حال کاربرپسندترین روش‌های نصب نرم‌افزار در اوبونتو، استفاده از Ubuntu Software Center است. این مرکز نرم‌افزار را می‌توان معادل فروشگاه‌های نرم‌افزاری در سایر سیستم‌عامل‌ها مانند Google Play یا Apple App Store دانست؛ چراکه مجموعه‌ای گسترده از برنامه‌های کاربردی را در محیطی گرافیکی و قابل فهم در اختیار شما قرار می‌دهد.

برای آغاز فرآیند نصب، کافی است Software Center را از منوی اصلی اوبونتو اجرا کنید. در این محیط، می‌توانید با جستجوی نام نرم‌افزار مورد نظر یا مرور دسته‌بندی‌ها، برنامه دلخواه خود را پیدا کرده و جزئیات آن را مشاهده کنید. این جزئیات معمولاً شامل توضیحات عملکرد، امتیاز کاربران و بازخوردهاست که می‌تواند در تصمیم‌گیری شما مؤثر باشد.

پس از انتخاب برنامه، با یک کلیک روی دکمه Install و در صورت نیاز وارد کردن رمز عبور سیستم، فرآیند نصب نرم‌افزار در اوبونتو آغاز می‌شود. پس از پایان نصب، نرم‌افزار به‌صورت خودکار در منوی برنامه‌ها ظاهر شده و آماده اجرا خواهد بود. همچنین می‌توانید نظر خود را درباره عملکرد برنامه ثبت کرده و در ارتقاء تجربه سایر کاربران سهیم باشید.

این روش به دلیل سادگی، برای کاربران تازه‌کار بسیار مناسب است و یکی از سریع‌ترین و امن‌ترین راه‌ها برای نصب نرم‌افزار در سیستم‌عامل اوبونتو محسوب می‌شود.

حذف نرم‌افزار در اوبونتو با استفاده از Software Center

مدیریت و حذف نرم‌افزارهای نصب‌شده در اوبونتو نیز به همان اندازه نصب آن ساده و قابل‌فهم است. برای این کار، مجدداً از Ubuntu Software Center استفاده می‌شود که ابزار رسمی اوبونتو برای مدیریت برنامه‌ها به‌شمار می‌رود.

برای شروع، کافی است Software Center را باز کرده و به بخش Installed (نرم‌افزارهای نصب‌شده) مراجعه کنید. در این قسمت، لیستی کامل از تمامی برنامه‌هایی که پیش‌تر روی سیستم نصب کرده‌اید نمایش داده می‌شود. با استفاده از ابزار جستجو، می‌توانید نرم‌افزار مورد نظر خود را سریع‌تر پیدا کنید.

پس از انتخاب نرم‌افزار، با کلیک روی دکمه Uninstall و تأیید عملیات با رمز عبور، برنامه به‌طور کامل از سیستم حذف خواهد شد. این روش حذف نه‌تنها سریع و مطمئن است، بلکه از باقی‌ماندن فایل‌های اضافی یا ناسازگار نیز جلوگیری می‌کند.

بنابراین اگر به‌دنبال راهی ساده و بدون نیاز به دستورهای پیچیده برای مدیریت برنامه‌های خود هستید، استفاده از Software Center اوبونتو بهترین گزینه برای حذف یا نصب نرم‌افزار در اوبونتو خواهد بود.

روش دوم: نصب نرم‌افزار در اوبونتو با استفاده از فایل deb در لینوکس اوبونتو

 

فایل‌های deb مشابه فایل‌های exe در ویندوز هستند که با استفاده از آنها به راحتی می‌توانید نرم‌افزارهای مورد نظر خود را نصب کنید. بسیاری از توسعه‌دهندگان نرم‌افزارهای لینوکس، نرم‌افزارهای خود را در قالب فایل deb به کاربران ارائه می‌کنند. کاربران می‌توانند فایل deb را از وب‌سایت رسمی نرم‌افزار مورد نظر خود دانلود کنند. پس از دانلود فایل deb، باید بر روی آن دوبار کلیک کنید تا اجرا شود. پس از کلیک کردن بر روی فایل دانلود شده، Software Center باز می‌شود و شما می‌توانید به همان روشی که از طریق Software Center نرم‌افزار‌ها را نصب می‌کردید، فایل دانلود شده را نصب کنید. پس از نصب نرم‌افزار، می توانید فایل deb دانلود شده را حذف کنید. همچنین کاربران برای جلوگیری از به خطر افتادن امنیت خود، برای دانلود فایل‌های deb فقط باید از وب‌سایت رسمی یا صفحات GitHub استفاده کنند.

حذف نرم‌افزارهای نصب شده از طریق فایل deb در لینوکس اوبونتو

برای حذف یک نرم‌افزار نصب شده از طریق فایل deb کافیست پس از مراجعه به Software Center، نام برنامه را جستجو کرده و برای حذف آن بر روی دکمه Uninstall کلیک کنید.

روش سوم: نصب نرم‌افزار در اوبونتو با استفاده از دستورات apt در لینوکس اوبونتو

ممکن است متوجه شده باشید که تعدادی از کاربران با استفاده از دستوراتی مانند sudo apt-get install اقدام به نصب نرم‌افزارها می‌کنند. این کار در واقع معادل دستوری کاری است که در روش اول با استفاده از Software Center انجام دادیم. در این روش به جای استفاده از رابط گرافیکی Software Center، از ترمینال و دستورات مرتبط استفاده می‌کنیم. استفاده از دستور apt-get یا apt برای نصب‌ نرم‌افزارها کاری بسیار آسان است. تنها کاری که باید انجام دهید این است که دستور زیر را در ترمینال وارد کنید:

sudo apt install package-name

 

در دستور بالا کلمه sudo به شما دسترسی “admin” یا “root” می‌دهد. همچنین به جای عبارت package-name باید اسم نرم‌افزار مورد نظر خود را وارد کنید.

حذف نرم‌افزار با استفاده از دستورات apt در لینوکس اوبونتو

کاربران به راحتی می‌توانند نرم‌افزارهایی را که با استفاده از Software Center، فایل deb یا محیط ترمینال نصب کرده‌اند را با استفاده از خط فرمان حذف کنند. برای این کار کافیست در دستور زیر به جای عبارت package-name، نام نرم‌افزاری که می‌خواهید حذف کنید را بنویسید:

sudo apt remove package-name

 

روش چهارم: نصب نرم‌افزار در اوبونتو با استفاده از PPA در لینوکس اوبونتو

آموزش نصب نرم‌افزار در اوبونتو با استفاده از PPA (Personal Package Archive) یکی از روش‌های پیشرفته و کارآمد برای نصب نرم‌افزارهای به‌روز یا سفارشی‌شده است. PPA یک ریپازیتوری اختصاصی است که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد نرم‌افزارهای خود را به سرعت و بدون نیاز به انتشار در Software Center به کاربران ارائه کنند.

مزایای استفاده از PPA

• دسترسی سریع‌تر به نرم‌افزارهای به‌روز: کاربران می‌توانند نسخه‌های جدید نرم‌افزار را پیش از انتشار در ریپازیتوری رسمی اوبونتو نصب کنند.
• امکان آزمایش نسخه‌های آزمایشی: مناسب برای کاربرانی که علاقه‌مند به بررسی قابلیت‌های جدید نرم‌افزارها هستند.
• دسترسی به نرم‌افزارهای غیرموجود در ریپازیتوری رسمی: نرم‌افزارهایی که به دلایل مختلف در ریپازیتوری رسمی اوبونتو موجود نیستند.

مراحل نصب نرم‌افزار از طریق PPA

1. اضافه کردن PPA به سیستم: دستور زیر را در ترمینال وارد کنید:

sudo apt update

به‌روزرسانی لیست بسته‌ها: پس از افزودن PPA، لیست بسته‌های نرم‌افزاری را با دستور زیر به‌روزرسانی کنید:

sudo apt update

نصب نرم‌افزار: در نهایت، نرم‌افزار مورد نظر را نصب کنید:

sudo apt install software-name

مثال: نصب Numix Theme و Icon Theme

برای نصب تم و آیکون‌های Numix از طریق PPA، دستورات زیر را اجرا کنید:

sudo add-apt-repository ppa:numix/ppa
sudo apt update
sudo apt install numix-gtk-theme numix-icon-theme-circle

هشدارهای امنیتی

با وجود مزایای متعدد، باید از امنیت و اعتبار PPA اطمینان حاصل کنید. استفاده از PPAهای نامعتبر می‌تواند امنیت سیستم شما را به خطر بیندازد. همیشه اطمینان حاصل کنید که PPA متعلق به توسعه‌دهنده اصلی نرم‌افزار است.

روش پنجم: نصب نرم‌افزار به صورت Snap در لینوکس اوبونتو

Snap یک سیستم مدیریت پکیچ در لینوکس است که توسط شرکت Canonical (شرکت پشتیبان سیستم عامل اوبونتو) توسعه یافته است. این فناوری به کاربران این اجازه را می‌دهد تا برنامه‌ها و نرم‌افزارها را به شکل “اسنپ‌ها” نصب و اجرا کنند. اسنپ‌ها بسته‌های نرم‌افزاری هستند که شامل همه کتابخانه‌های لازم برای اجرای برنامه در هر توزیع لینوکسی می‌باشند. یکی از ویژگی‌های کلیدی Snap این است که اسنپ‌ها در محیط‌های مجزا اجرا می‌شوند، که این امر امنیت و پایداری آنها را افزایش می‌دهد. همچنین اسنپ‌ها به دلیل اینکه به‌روزرسانی‌ها را به صورت خودکار دریافت می‌کنند، نصب و نگهداری ساده‌تری دارند. این سیستم مدیریت پکیچ به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد تا برنامه‌های خود را به راحتی در میان توزیع‌های مختلف لینوکس منتشر کنند، چرا که در صورت استفاده از Snap نیازی به ساخت پکیج‌های جداگانه برای همه توزیع‌های لینوکس نیست. این ویژگی باعث می‌شود تا Snap به ابزاری محبوب برای توسعه‌دهندگان نرم‌افزار و کاربران لینوکس تبدیل شود. برنامه‌های Snap را می‌توان به راحتی با استفاده از Software Center نصب کرد. همچنین با استفاده از دستور زیر می‌توانید برنامه‌های Snap را از طریق ترمینال نیز نصب کنید:

sudo snap install package-name

 

حذف نرم‌افزارهای نصب شده از طریق Snap در لینوکس اوبونتو

برای حذف نرم‌افزارهای نصب شده از طریق Snap، می‌توانید نام آنها را در Software Center جستجو کرده و سپس به راحتی آنها را حذف کنید. همچنین کاربران برای حذف برنامه‌های اسنپ می‌توانند از دستور زیر در محیط ترمینال استفاده کنند:

sudo snap remove package-name

مدیریت نرم‌افزار در اوبونتو

پس از نصب نرم‌افزار در اوبونتو، بسیاری از کاربران با این پرسش مواجه می‌شوند که چگونه می‌توان برنامه‌های نصب‌شده را پیدا، اجرا یا مدیریت کرد. اوبونتو از این نظر بسیار کاربرپسند است و امکانات متنوعی را در اختیار شما قرار می‌دهد.

در محیط دسکتاپ، نرم‌افزارهای نصب‌شده به‌طور خودکار در منوی برنامه‌ها یا بخش جستجوی سیستم ظاهر می‌شوند و می‌توانید به‌سادگی آن‌ها را اجرا کنید. همچنین می‌توانید با مراجعه به تنظیمات سیستم یا منوی «برنامه‌های راه‌انداز» تعیین کنید که آیا یک برنامه هنگام روشن‌شدن سیستم به‌صورت خودکار اجرا شود یا خیر.

برای مدیریت حرفه‌ای‌تر نرم‌افزارها، مانند مشاهده نسخه‌ها، محل نصب، یا تنظیمات مربوط به دسترسی و منابع، ابزارهای گرافیکی و گزینه‌هایی در بخش “Settings” یا “Software & Updates” نیز در دسترس هستند. به‌این‌ترتیب حتی بدون دانش فنی خاصی، می‌توانید کنترل کاملی بر روی برنامه‌های خود داشته باشید.

بروزرسانی و حذف نرم‌افزار در اوبونتو

یکی از ویژگی‌های ارزشمند اوبونتو، امکان بروزرسانی متمرکز تمام برنامه‌ها و سیستم‌عامل است. نرم‌افزارهای نصب‌شده از منابع رسمی معمولاً به‌صورت خودکار در بازه‌های مشخص به‌روزرسانی می‌شوند. همچنین سیستم هشدارهایی برای وجود نسخه جدید نرم‌افزارها نمایش می‌دهد تا بتوانید با یک کلیک ساده آن‌ها را به‌روزرسانی کنید.

در صورتی که دیگر نیازی به نرم‌افزاری ندارید، حذف آن نیز به‌سادگی امکان‌پذیر است. چه از طریق فروشگاه نرم‌افزار اوبونتو و چه از طریق تنظیمات گرافیکی، می‌توانید برنامه‌های دلخواه خود را حذف کنید و فضای سیستم را آزاد نمایید. این موضوع نه‌تنها به بهینه‌سازی عملکرد سیستم کمک می‌کند، بلکه از نظر امنیتی نیز مفید است، چرا که نرم‌افزارهای بدون استفاده می‌توانند در آینده آسیب‌پذیری‌هایی ایجاد کنند.

به‌طور کلی، نگهداری و ساماندهی برنامه‌ها در اوبونتو بسیار ساده و مؤثر طراحی شده و کاربر را از دغدغه‌های رایج در سیستم‌عامل‌های دیگر دور می‌کند.

اشتباهات رایج هنگام نصب نرم‌افزار در اوبونتو

هرچند نصب نرم‌افزار در اوبونتو معمولاً ساده و بدون دردسر انجام می‌شود، اما کاربران—به‌ویژه کسانی که به‌تازگی از ویندوز یا سیستم‌های دیگر مهاجرت کرده‌اند—ممکن است با برخی خطاها یا سوءتفاهم‌ها مواجه شوند. شناخت این اشتباهات، به شما کمک می‌کند تا از سردرگمی یا مشکلات احتمالی جلوگیری کنید و تجربه‌ای روان‌تر با لینوکس داشته باشید.

۱. استفاده از منابع نامعتبر یا ناشناس

یکی از رایج‌ترین اشتباهات، دانلود بسته‌های نصبی از سایت‌های نامطمئن یا ناشناخته است. این کار می‌تواند باعث ایجاد ناسازگاری، نقص در عملکرد یا حتی مشکلات امنیتی شود. همیشه توصیه می‌شود از مخازن رسمی، فروشگاه نرم‌افزار اوبونتو یا منابع معتبر استفاده کنید.

۲. عدم بروزرسانی سیستم پیش از نصب

برخی کاربران بدون بروزرسانی لیست بسته‌ها اقدام به نصب نرم‌افزار می‌کنند، که ممکن است منجر به شناسایی نشدن برنامه یا خطاهای وابستگی شود. به‌روزرسانی دوره‌ای سیستم و مخازن نرم‌افزاری، از بروز این خطاها جلوگیری می‌کند.

۳. نصب چند نسخه از یک نرم‌افزار به‌صورت هم‌زمان

نصب نسخه‌های مختلف از یک برنامه (مثلاً یکی از طریق Snap و دیگری از طریق DEB) ممکن است باعث تداخل در عملکرد شود. بهتر است پیش از نصب بررسی کنید که نسخه دیگری از برنامه قبلاً نصب نشده باشد.

۴. نادیده گرفتن پیام‌های خطا یا هشدار

هنگام نصب، برخی پیام‌ها ممکن است اطلاعات حیاتی درباره مشکلات سیستم یا عدم تطابق نسخه‌ها ارائه دهند. نادیده گرفتن این پیام‌ها ممکن است منجر به عملکرد ناقص نرم‌افزار یا حتی از کار افتادن بخش‌هایی از سیستم شود.

۵. ناآشنایی با روش مناسب نصب برای هر برنامه

هر برنامه ممکن است روش خاصی برای نصب داشته باشد—برخی فقط از طریق مخازن رسمی در دسترس هستند، برخی دیگر به‌صورت Snap یا Flatpak منتشر می‌شوند. انتخاب نادرست روش نصب ممکن است موجب عدم دریافت بروزرسانی یا عملکرد ضعیف شود.

اگر قصد دارید از اوبونتو برای اهداف حرفه‌ای‌تری مثل اجرای پروژه‌های برنامه‌نویسی، میزبانی وب‌سایت، نصب ابزارهای تخصصی یا راه‌اندازی سرویس‌های دائمی استفاده کنید، بهتر است به جای نصب در رایانه شخصی، از یک محیط پایدار و همیشه‌در‌دسترس بهره بگیرید.

در چنین شرایطی، خرید سرور مجازی انتخاب هوشمندانه‌ای است. با یک VPS لینوکسی، شما می‌توانید بدون نگرانی از قطعی سیستم یا محدودیت‌های خانگی، نرم‌افزارهای مورد نیاز خود را روی اوبونتو نصب و اجرا کنید

جمع بندی:

در این مقاله با روش‌های مختلف نصب نرم‌افزار در اوبونتو آشنا شدیم؛ از استفاده‌ی ساده از Software Center گرفته تا ابزارهای قدرتمندتری مانند ترمینال، APT و Snap. هر کاربر بسته به سطح تجربه و نیازهای خود می‌تواند روش مناسب را انتخاب کند. اوبونتو به دلیل انعطاف‌پذیری بالا و پشتیبانی از طیف وسیعی از نرم‌افزارهای رایگان و متن‌باز، یکی از بهترین گزینه‌ها برای کاربرانی است که به دنبال یک سیستم‌عامل پایدار و قابل توسعه هستند.

با شناخت این ابزارها و روش‌ها، می‌توانید عملکرد سیستم خود را بهبود دهید و بهره‌وری بیشتری در کار با اوبونتو داشته باشید. اگر هنوز در آغاز مسیر هستید، پیشنهاد می‌کنیم از Software Center شروع کرده و به‌مرور با سایر ابزارها نیز آشنا شوید.