مقدمه:

DNS امن چیست؟
برای درک بهتر این مفهوم، ابتدا باید با خود DNS آشنا شویم. DNS یا Domain Name System به‌عنوان دفترچه تلفن اینترنت عمل می‌کند. همان‌طور که برای تماس با دوستان‌تان به‌جای حفظ شماره‌ها از نام مخاطب استفاده می‌کنید، در اینترنت نیز به‌جای حفظ آدرس IP وب‌سایت‌ها، تنها نام آن‌ها را وارد می‌کنید—مثل google.com یا maralhost.com.

DNS این وظیفه را دارد که نام دامنه‌ای که شما در مرورگر وارد می‌کنید را به آدرس IP متناظر آن تبدیل کند. بدون وجود DNS، هر بار که می‌خواستید وارد سایتی شوید، باید آدرس عددی طولانی آن (IP) را به خاطر می‌سپردید.

بنابراین DNS یک عنصر حیاتی در تجربه آنلاین شماست؛ چرا که تمام درخواست‌های اینترنتی از این مسیر عبور می‌کنند. حال اگر این سیستم ایمن نباشد، اطلاعات شما در معرض خطر خواهد بود. اینجا است که موضوع DNS امن اهمیت پیدا می‌کند.

مشکلات DNS سنتی (غیرامن)

یکی از دلایل اصلی طرح این پرسش که DNS امن چیست، وجود ضعف‌های امنیتی در سیستم‌های سنتی DNS است. این نقاط ضعف باعث شده‌اند تا متخصصان امنیت، کاربران را به استفاده از نسخه‌های امن‌تر DNS توصیه کنند. در ادامه، با مهم‌ترین مشکلات DNS غیرامن آشنا می‌شویم:

۱. انتقال اطلاعات به‌صورت رمزنگاری‌نشده

DNSهای سنتی درخواست‌ها و پاسخ‌های خود را به‌صورت متن ساده (Plaintext) در شبکه ارسال می‌کنند. این یعنی هر شخص یا سیستمی که به شبکه شما دسترسی داشته باشد، می‌تواند به‌راحتی ببیند چه سایت‌هایی را بازدید می‌کنید. در شبکه‌های عمومی (مثل وای‌فای کافه‌ها) این موضوع یک تهدید جدی برای حریم خصوصی است.

۲. احتمال شنود اطلاعات توسط بدافزارها یا شبکه‌های آلوده

در نبود رمزنگاری، حتی یک بدافزار ساده روی سیستم یا یک هکر در شبکه می‌تواند ترافیک DNS شما را شنود کرده و تحلیل کند. این شنود می‌تواند در مواردی به سرقت اطلاعات، تبلیغات ناخواسته یا حتی سوءاستفاده در حملات پیچیده‌تر مثل MITM (Man in the Middle) منجر شود.

۳. امکان هدایت کاربر به سایت‌های فیشینگ (DNS Spoofing)

یکی از خطرناک‌ترین مشکلات DNS سنتی، امکان جعل پاسخ‌های DNS است. در این حالت، مهاجم می‌تواند پاسخ جعلی به مرورگر شما بفرستد و شما را به یک نسخه تقلبی از سایت موردنظرتان هدایت کند. این نوع حمله که به آن DNS Spoofing یا Cache Poisoning می‌گویند، اغلب برای فریب کاربران و سرقت رمز عبور یا اطلاعات بانکی استفاده می‌شود.

DNS امن چیست؟

با توجه به مشکلات امنیتی که در DNS سنتی وجود دارد، این سؤال مطرح می‌شود که DNS امن چیست و چه تفاوتی با نسخه‌های قدیمی دارد؟ در این بخش، به تعریف دقیق DNS امن و دو پروتکل پرکاربرد در این زمینه می‌پردازیم: DNS over HTTPS (DoH) و DNS over TLS (DoT).

تعریف Secure DNS یا DNS امن

DNS امن، به سیستمی گفته می‌شود که درخواست‌های DNS (برای تبدیل نام دامنه به IP) را به‌صورت رمزنگاری‌شده منتقل می‌کند. برخلاف DNS سنتی که اطلاعات را به‌صورت متن ساده ارسال می‌کند، Secure DNS از پروتکل‌هایی استفاده می‌کند که جلوی شنود، دستکاری و جعل پاسخ‌ها را می‌گیرند.

هدف اصلی DNS امن، افزایش حریم خصوصی، امنیت کاربر و اعتماد به پاسخ‌های دریافتی از سرور DNS است.

آشنایی با پروتکل‌های DNS امن

✅ 1. DNS over HTTPS (DoH):
در این روش، درخواست‌های DNS از طریق پروتکل HTTPS (همان پروتکلی که برای رمزنگاری وب‌سایت‌ها استفاده می‌شود) ارسال می‌شوند. مزیت اصلی DoH این است که ترافیک DNS در دل ترافیک معمول وب مخفی می‌شود و شناسایی آن برای شنودگر دشوارتر است.

✅ 2. DNS over TLS (DoT):
این روش نیز مشابه DoH عمل می‌کند، اما به‌جای HTTPS، از پروتکل TLS (همان چیزی که در ایمیل یا VPN استفاده می‌شود) برای رمزنگاری ترافیک استفاده می‌کند. DoT از لحاظ ساختاری جدا از ترافیک معمول وب است و معمولاً در سطح سیستم‌عامل یا روتر فعال می‌شود.

تفاوت DNS امن با DNS سنتی

تفاوت اصلی بین DNS سنتی و DNS امن در رمزنگاری اطلاعات و افزایش حریم خصوصی است. در سیستم‌های سنتی، اطلاعات DNS بدون هیچ‌گونه رمزگذاری منتقل می‌شوند، به همین دلیل هر فرد یا سیستمی که به شبکه دسترسی داشته باشد، می‌تواند متوجه شود که شما به چه سایت‌هایی مراجعه کرده‌اید. این وضعیت به‌ویژه در شبکه‌های عمومی یا WiFi رایگان، خطر جدی ایجاد می‌کند.

در مقابل، DNS امن با استفاده از روش‌هایی مثل DoH و DoT، اطلاعات را رمزنگاری می‌کند. این یعنی داده‌ها دیگر قابل مشاهده یا دستکاری توسط مهاجمان، بدافزارها یا حتی برخی سرورهای بین‌راهی نیستند. همچنین، این نوع DNS می‌تواند جلوی حملاتی مثل DNS Spoofing را بگیرد، که در آن کاربران به سایت‌های جعلی هدایت می‌شوند.

به‌طور خلاصه، DNS امن روشی برای افزایش امنیت ارتباطات اینترنتی کاربران، حفظ حریم خصوصی و جلوگیری از مخاطرات رایج در سیستم DNS سنتی است.

مزایای استفاده از DNS امن

با توجه به گسترش تهدیدهای آنلاین، پرسش‌هایی مانند «DNS امن چیست و چرا باید از آن استفاده کنیم؟» به‌درستی در ذهن بسیاری از کاربران مطرح می‌شود. استفاده از DNS امن نه‌تنها برای کاربران حرفه‌ای، بلکه برای همه افرادی که در محیط اینترنت فعالیت می‌کنند، ضروری است. در ادامه، به مهم‌ترین مزایای آن اشاره می‌کنیم:

۱. حفاظت در برابر بدافزار و سایت‌های فیشینگ

یکی از کاربردهای مهم DNS امن، جلوگیری از دسترسی ناخواسته به سایت‌های مخرب یا جعلی است. بسیاری از DNSهای امن دارای پایگاه داده‌ای از دامنه‌هایی هستند که به انتشار بدافزار، سرقت اطلاعات یا فریب کاربران (فیشینگ) اختصاص دارند. وقتی از این سرویس‌ها استفاده می‌کنید، قبل از باز شدن یک وب‌سایت، ابتدا بررسی می‌شود که آن دامنه در لیست سیاه قرار دارد یا خیر. در صورت تشخیص خطر، دسترسی به آن مسدود می‌شود و این یعنی یک لایه امنیتی بیشتر برای کاربران خانگی و تجاری.

۲. حفظ حریم خصوصی در شبکه‌های عمومی

شبکه‌های عمومی مثل WiFi در فرودگاه‌ها، کافی‌شاپ‌ها یا هتل‌ها، معمولاً از امنیت بالایی برخوردار نیستند و به‌راحتی قابل شنود هستند. در چنین شرایطی، اطلاعات DNS (که نشان‌دهنده وب‌سایت‌هایی است که بازدید می‌کنید) می‌تواند توسط افراد دیگر قابل مشاهده باشد. اما با استفاده از DNS امن، تمام این اطلاعات رمزنگاری شده و غیرقابل دسترسی برای افراد یا نرم‌افزارهای مزاحم در شبکه می‌شود. این موضوع برای حفظ حریم خصوصی شما بسیار حیاتی است.

۳. مناسب برای والدین جهت کنترل محتوای اینترنت

برخی سرویس‌های DNS امن مثل Cloudflare Family یا OpenDNS Family Shield قابلیت فیلتر کردن محتوای نامناسب را دارند. والدین می‌توانند با استفاده از این سرویس‌ها، دسترسی به سایت‌های غیراخلاقی، خشونت‌آمیز یا ناسالم را برای کودکان محدود کنند. این نوع فیلترینگ به‌صورت مرکزی انجام می‌شود و نیازی به نصب نرم‌افزار خاصی روی هر دستگاه نیست. در نتیجه، کنترل والدین ساده‌تر و قابل‌اعتمادتر خواهد بود.

آیا استفاده از DNS امن باعث دور زدن فیلترینگ می‌شود؟

یکی از پرسش‌های رایج درباره DNS امن این است که آیا استفاده از آن می‌تواند منجر به دور زدن فیلترینگ شود یا نه. پاسخ این پرسش این است که خیر؛ هدف اصلی از استفاده از DNS امن، افزایش امنیت ارتباطات کاربران و حفاظت از اطلاعات آن‌ها در برابر تهدیدهای سایبری است، نه عبور از فیلترینگ محتوایی.

برخی کاربران تصور می‌کنند که چون DNS امن اطلاعات را رمزنگاری می‌کند، پس می‌تواند محدودیت‌های محتوایی را نیز دور بزند. در حالی که سرویس‌های فیلترینگ در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، صرفاً بر پایه DNS عمل نمی‌کنند؛ بلکه از سامانه‌های پیچیده‌تری شامل فیلترینگ لایه‌ شبکه و پایش محتوا استفاده می‌شود. بنابراین، حتی با فعال بودن DNS امن، دسترسی به سایت‌های مسدود همچنان محدود خواهد بود.

استفاده مسئولانه و قانونی

توصیه ما این است که کاربران در استفاده از هرگونه فناوری اینترنتی، از جمله DNS امن، رویکردی قانون‌مدار، مسئولانه و آگاهانه داشته باشند. تمرکز بر افزایش امنیت، جلوگیری از بدافزار، فیشینگ و محافظت از اطلاعات شخصی در شبکه‌های عمومی، از جمله کاربردهای مفید و مشروع این فناوری است.

بررسی برخی DNSهای امن محبوب جهانی

حالا که با مفهوم DNS امن چیست آشنا شدیم، بد نیست با چند نمونه از سرویس‌های مطرح و قابل‌اعتماد در این زمینه نیز آشنا شویم. این سرویس‌ها توسط شرکت‌های معتبر بین‌المللی ارائه شده‌اند و برای افزایش امنیت، حریم خصوصی و حتی گاهی فیلتر محتوای نامناسب کاربرد دارند. در ادامه به سه مورد از پرکاربردترین DNSهای امن اشاره می‌کنیم:

1. Cloudflare – آدرس: 1.1.1.1

Cloudflare یکی از شناخته‌شده‌ترین ارائه‌دهندگان DNS امن در جهان است. سرویس 1.1.1.1 آن به سرعت بالا و حریم خصوصی قوی معروف است. این DNS از پروتکل‌های امن مانند DNS over HTTPS (DoH) و DNS over TLS (DoT) پشتیبانی می‌کند و اطلاعات کاربران را ذخیره یا برای تبلیغات استفاده نمی‌کند.

ویژگی مهم دیگر این سرویس، نسخه‌های ویژه آن مانند 1.1.1.3 است که برای فیلتر کردن بدافزار و محتوای نامناسب طراحی شده، و برای والدین و کاربران عمومی بسیار مفید است.برای مطالعه بیشتر به مقاله سایت کلودفلر مراجعه نمایید.

2. Google DNS – آدرس: 8.8.8.8 و 8.8.4.4

Google DNS از قدیمی‌ترین و پایدارترین سرویس‌های DNS عمومی است. این سرویس نیز از رمزنگاری و فناوری‌های امنیتی مدرن مانند DoH و DoT پشتیبانی می‌کند. در عین حال، به‌دلیل مالکیت آن توسط شرکت گوگل، برخی کاربران در استفاده از آن نگرانی‌هایی درباره حفظ کامل حریم خصوصی دارند.

با این حال، برای کاربرانی که به‌دنبال گزینه‌ای سریع، پایدار و پشتیبانی‌شده هستند، Google DNS انتخاب خوبی محسوب می‌شود.

3. NextDNS – تنظیم‌پذیر و قابل‌سفارشی‌سازی

NextDNS گزینه‌ای پیشرفته‌تر برای کاربران حرفه‌ای است. این سرویس نه‌تنها از پروتکل‌های امن پشتیبانی می‌کند، بلکه امکان ساخت پروفایل شخصی‌سازی‌شده را نیز فراهم می‌سازد. کاربران می‌توانند:

• لیست‌های سیاه و سفید خود را تعریف کنند

• ردیاب‌های تبلیغاتی را مسدود کنند

• محتواهای نامناسب را فیلتر کنند

• گزارش‌گیری از ترافیک DNS خود داشته باشند

NextDNS برای خانواده‌ها، شرکت‌ها و کاربران حرفه‌ای که به امنیت و کنترل دقیق‌تر نیاز دارند، انتخاب مناسبی است.

این DNSها قابل استفاده در بیشتر سیستم‌عامل‌ها و دستگاه‌ها هستند و معمولاً تنها با چند کلیک یا تنظیم ساده در تنظیمات شبکه فعال می‌شوند.

آموزش فعال‌سازی DNS امن روی سیستم‌عامل‌ها

حالا که می‌دانیم DNS امن چیست و چه مزایایی دارد، بهتر است نحوه فعال‌سازی آن را نیز یاد بگیریم. خوشبختانه این کار در بسیاری از دستگاه‌ها بسیار ساده است و فقط چند دقیقه زمان نیاز دارد. در ادامه، روش تنظیم DNS امن روی ویندوز، اندروید، مرورگر فایرفاکس و مرورگر گوگل کروم را بررسی می‌کنیم.

✅ آموزش فعال‌سازی DNS امن در ویندوز 10 و 11

1. به منوی Start بروید و گزینه Settings را باز کنید.

2. وارد بخش Network & Internet شوید.

3. روی Wi-Fi یا Ethernet (بسته به نوع اتصال) کلیک کنید.

4. گزینه Edit IP assignment یا Edit DNS settings را پیدا کرده و روی آن کلیک کنید.

5. حالت را روی Manual قرار دهید.

6. IPv4 را فعال کنید.

7. در قسمت Preferred DNS، یکی از گزینه‌های امن مانند 1.1.1.1 (Cloudflare) یا 8.8.8.8 (Google) را وارد کنید.

8. در قسمت Alternate DNS هم 1.0.0.1 یا 8.8.4.4 را وارد نمایید.

9. گزینه Encrypt DNS (if available) یا مشابه آن را فعال کنید.

10. ذخیره (Save) را بزنید.

✅ آموزش فعال‌سازی DNS امن در اندروید (نسخه 9 به بالا)

1. وارد Settings شوید.

2. به بخش Network & Internet بروید.

3. روی گزینه Private DNS کلیک کنید.

4. حالت را روی Private DNS provider hostname قرار دهید.

5. در کادر بازشده، یکی از گزینه‌های زیر را وارد کنید:

   • برای Cloudflare:
     dns.cloudflare.com

   • برای Google:
     dns.google

   • برای NextDNS (در صورت ساخت حساب):
     آدرس پروفایل اختصاصی شما در NextDNS

6. تایید (Save) را بزنید.

✅ فعال‌سازی DNS امن در مرورگر Firefox

1. وارد Firefox شوید و به Settings بروید.

2. در قسمت General، کمی به پایین اسکرول کنید تا به بخش Network Settings برسید.

3. روی دکمه Settings… کلیک کنید.

4. گزینه Enable DNS over HTTPS را فعال کنید.

5. در بخش Use Provider, یکی از گزینه‌های موجود (Cloudflare یا Custom) را انتخاب کنید.

6. در صورت نیاز می‌توانید آدرس دلخواه مثل https://dns.google/dns-query را وارد کنید.

7. ذخیره کنید.

✅ فعال‌سازی DNS امن در مرورگر Google Chrome (ویندوز/مک/لینوکس)

1. Chrome را باز کنید و وارد آدرس زیر شوید:
   chrome://settings/security

2. اسکرول کنید تا به بخش Use secure DNS برسید.

3. این گزینه را فعال کنید.

4. می‌توانید از لیست سرویس‌دهندگان (مثل Google، Cloudflare یا Custom) یکی را انتخاب کنید.

5. در صورت انتخاب گزینه سفارشی، آدرس زیر را وارد کنید:

   • Google:
     https://dns.google/dns-query

   • Cloudflare:
     https://cloudflare-dns.com/dns-query

برای تنظیم dns در وردپرس میتوانید مقاله نحوه تنظیم DNS در وردپرس به زبان ساده را مطالعه بفرمایید.

فعال‌سازی DNS امن گامی ساده ولی مؤثر برای حفاظت از حریم خصوصی و جلوگیری از تهدیدات اینترنتی است. این روش باعث افزایش امنیت کاربر می‌شود، بدون اینکه تغییری در نحوه عادی استفاده از اینترنت ایجاد کند

جمع‌بندی

در پاسخ به این پرسش که DNS امن چیست، به‌وضوح دیدیم که این فناوری ابزاری است برای افزایش امنیت، حفظ حریم خصوصی و جلوگیری از تهدیدهایی مانند شنود اطلاعات، بدافزار و فیشینگ. برخلاف تصور برخی کاربران، DNS امن به‌هیچ‌وجه ابزاری برای عبور از فیلترینگ نیست، بلکه صرفاً لایه‌ای ایمن برای ارتباطات روزمره اینترنتی فراهم می‌کند.

استفاده از سرویس‌هایی مانند Cloudflare، Google DNS یا NextDNS به کاربران این امکان را می‌دهد تا با رمزنگاری درخواست‌های DNS خود، در شبکه‌های عمومی یا خانگی، با خیال آسوده‌تری به فعالیت آنلاین بپردازند. همچنین خانواده‌ها می‌توانند با بهره‌گیری از نسخه‌های فیلترشده این DNSها، محیطی امن‌تر برای فرزندان خود ایجاد کنند.

در نهایت، فعال‌سازی DNS امن روی ویندوز، اندروید یا مرورگرهایی مانند فایرفاکس و کروم بسیار ساده است و نیازی به دانش فنی پیشرفته ندارد. با چند تنظیم کوچک، می‌توان امنیت و حریم خصوصی خود را به‌طور قابل‌توجهی افزایش داد.