فهرست محتوا
مقدمه:
اتصال امن به اینترنت یکی از پایهایترین نیازهای هر کاربر در دنیای دیجیتال امروز است. منظور از اتصال امن، برقراری ارتباطی رمزنگاریشده و محافظتشده بین دستگاه شما و اینترنت است؛ ارتباطی که اجازه نمیدهد اشخاص یا سامانههای غیرمجاز به اطلاعات ردوبدلشده بین شما و وبسایتها یا سرویسهای آنلاین دسترسی پیدا کنند.
در یک اتصال امن، دادهها قبل از ارسال به اینترنت رمزنگاری میشوند و تنها گیرنده مجاز میتواند آنها را رمزگشایی کند. این رمزنگاری معمولاً با استفاده از پروتکلهایی مانند HTTPS، SSL/TLS یا تونلهای رمزگذاریشده (مثل VPN) انجام میشود.
از سوی دیگر، در یک اتصال غیرامن، دادهها بدون رمزنگاری ارسال میشوند و هر فرد یا سیستم بین راه میتواند به آنها دسترسی داشته باشد. بهعنوانمثال، ورود به یک وبسایت بدون HTTPS یا استفاده از وایفای عمومی بدون لایههای حفاظتی، میتواند شما را در معرض سرقت اطلاعات قرار دهد.
در ادامه این مقاله، دلایل اهمیت اتصال امن به اینترنت را بررسی میکنیم و روشهایی را معرفی خواهیم کرد که با کمک آنها میتوانید امنیت اتصال خود را بهبود دهید.
چرا اتصال امن به اینترنت اهمیت دارد؟
اتصال امن به اینترنت صرفاً یک گزینه اختیاری یا لوکس نیست، بلکه ضرورتی حیاتی برای حفظ حریم خصوصی، جلوگیری از سوءاستفادههای سایبری و حفظ آزادی دیجیتال در دنیای مدرن است. در ادامه، دلایل کلیدی اهمیت این نوع اتصال را بررسی میکنیم:
۱. حفاظت از اطلاعات شخصی
در دنیای امروز، کاربران حجم بالایی از اطلاعات حساس را از طریق اینترنت منتقل میکنند؛ از نام و شماره تماس گرفته تا شماره ملی، اطلاعات کارت بانکی، رمزهای عبور و حتی مکالمات خصوصی. اگر اتصال اینترنتی شما رمزنگاری نشده باشد، این دادهها ممکن است بهراحتی توسط هکرها، اپراتورها یا حتی نرمافزارهای جاسوسی شنود یا ذخیره شوند.
اتصال امن به اینترنت از طریق پروتکلهایی مانند HTTPS یا VPN، این اطلاعات را رمزنگاری میکند و تنها برای مقصد مورد نظر قابل خواندن خواهد بود. این رمزنگاری مانع از آن میشود که اشخاص ثالث به اطلاعات شما دسترسی پیدا کنند یا از آن سوءاستفاده نمایند.
۲. جلوگیری از سرقت دادهها
در حملاتی مانند “man-in-the-middle”، مهاجم میان کاربر و سرور اصلی قرار میگیرد و دادههای ردوبدلشده را میرباید. این نوع حمله در اتصالهای ناامن بسیار رایج است، بهویژه هنگام استفاده از وایفای عمومی در کافیشاپها یا فرودگاهها.
با استفاده از اتصال امن به اینترنت، این مسیر ارتباطی رمزنگاری میشود و حتی اگر مهاجمی بتواند به جریان دادهها دسترسی پیدا کند، محتوای آن برایش غیرقابلفهم خواهد بود. در عمل، بدون کلید رمزگشایی، دادهها بیارزش میشوند.
۳. پیشگیری از دسترسی غیرمجاز
اتصال ناامن مانند درِ بازی است که هر فرد یا نرمافزار مشکوکی میتواند به اطلاعات شما وارد شود. این موضوع نهتنها امنیت شخصی را تهدید میکند، بلکه میتواند منجر به نفوذ به حسابهای کاربری، دستکاری فایلها، نصب بدافزار و حتی سوءاستفاده حقوقی از هویت دیجیتال شما شود.
اتصال امن به اینترنت از طریق تأیید هویت سرور مقصد و رمزنگاری دوطرفه، مسیر را برای دسترسی غیرمجاز میبندد و تنها به کاربران مجاز اجازه برقراری ارتباط میدهد.
تأثیر بر آزادی و امنیت در فضای مجازی
در برخی کشورها یا شرایط خاص، دسترسی آزاد به اینترنت با محدودیت، سانسور یا پایش گسترده همراه است. در چنین محیطهایی، کاربران نیاز دارند تا بدون آنکه هویت آنها فاش شود یا فعالیتشان تحت نظارت قرار گیرد، بتوانند از اطلاعات و منابع جهانی استفاده کنند.
اتصال امن به اینترنت این امکان را فراهم میکند که کاربر، موقعیت مکانی یا اطلاعات هویتی خود را پنهان کند، دسترسی ایمن به وبسایتهای محدودشده داشته باشد و در عین حال، آزادی بیان و حریم شخصیاش حفظ شود. بهنوعی، امنیت اینترنتی زمینهساز آزادی دیجیتال نیز هست.
خطرات اتصال ناامن به اینترنت
در نبود اتصال امن به اینترنت، کاربران در معرض انواع تهدیدات سایبری قرار میگیرند که بسیاری از آنها نهتنها حریم خصوصی، بلکه امنیت مالی، هویتی و حتی قانونی افراد را تحت تأثیر قرار میدهند. در این بخش، به سه خطر شایع و جدی میپردازیم که بهطور مستقیم از ضعف در امنیت اتصال اینترنتی ناشی میشوند:
۱. شنود اطلاعات (Man-in-the-middle attack)
یکی از رایجترین و خطرناکترین حملات در فضای آنلاین، حمله مرد میانی یا Man-in-the-middle (MITM) است. در این نوع حمله، مهاجم خود را بین کاربر و وبسایت مقصد قرار میدهد و تمام اطلاعاتی که در مسیر ارسال یا دریافت میشود را شنود یا حتی تغییر میدهد.
مثلاً تصور کنید در حال ورود به حساب بانکیتان هستید، اما مهاجم بدون اینکه متوجه شوید، اطلاعات ورود شما را رهگیری و ذخیره میکند. این حملات بهویژه زمانی رخ میدهند که اتصال شما رمزنگاری نشده باشد یا گواهی امنیتی سایت معتبر نباشد.
داشتن اتصال امن به اینترنت (مثلاً از طریق HTTPS یا VPN معتبر) عملاً این نوع شنود را غیرممکن یا بیاثر میکند، چون دادههای ردوبدلشده برای مهاجم قابل خواندن نخواهند بود.
۲. وبسایتهای جعلی و فیشینگ
فیشینگ یکی از شایعترین روشهای سرقت اطلاعات در اینترنت است. مهاجمان با ساخت وبسایتهایی که ظاهری مشابه بانکها، سرویسهای ایمیل یا فروشگاههای آنلاین دارند، کاربر را فریب میدهند تا اطلاعات حساس خود مانند نام کاربری، رمز عبور یا اطلاعات کارت بانکی را وارد کند.
در صورت نداشتن اتصال امن به اینترنت، مرورگر نمیتواند به درستی اصالت گواهی SSL سایتها را بررسی کند یا هشدار دهد که وارد سایت جعلی شدهاید. همین مسئله باعث میشود کاربران راحتتر قربانی حملات فیشینگ شوند.
یکی از نشانههای مهم در شناسایی سایتهای ایمن، وجود قفل سبز رنگ و آدرس https است. اتصال امن میتواند به شما کمک کند تا فریب ظاهر وبسایتهای جعلی را نخورید.
۳. شبکههای عمومی وایفای و ناامنی آنها
اتصال به وایفایهای عمومی – مثل کافیشاپها، فرودگاهها، یا هتلها – یکی از موقعیتهای رایج برای حملات سایبری است. اغلب این شبکهها رمزنگاری نشدهاند یا رمز عبور آنها عمومی است، و در نتیجه هر کاربری در همان شبکه میتواند دادههای دیگران را رهگیری کند.
در چنین شرایطی، اگر اتصال امن به اینترنت برقرار نباشد، کوچکترین عملی مانند وارد کردن رمز عبور در یک فرم یا باز کردن ایمیل میتواند به نشت اطلاعات منجر شود. برخی مهاجمان حتی شبکههای جعلی با نامهای مشابه وایفای عمومی ایجاد میکنند تا افراد را به دام بیندازند.
استفاده از VPN، مرورگرهای امن، و اجتناب از ورود اطلاعات حساس در چنین شبکههایی، راهکارهایی برای کاهش ریسک هستند.
روشهای فعالسازی اتصال امن به اینترنت
داشتن اتصال امن به اینترنت صرفاً به نصب یک نرمافزار خلاصه نمیشود؛ بلکه مجموعهای از تنظیمات و رفتارهای آگاهانه است که باید در سطوح مختلف (مرورگر، سیستم عامل، شبکه و اپلیکیشنها) رعایت شود. در این بخش، چهار روش کلیدی و کاربردی را بررسی میکنیم:
۱. استفاده از پروتکل HTTPS در مرورگر
اولین و سادهترین اقدام برای داشتن اتصال امن، استفاده از وبسایتهایی است که از HTTPS بهجای HTTP استفاده میکنند. پروتکل HTTPS اطلاعات ردوبدلشده بین مرورگر و وبسایت را رمزنگاری میکند و از شنود یا دستکاری آنها جلوگیری مینماید.
✅ چگونه متوجه شوید؟
-
در نوار آدرس مرورگر، به دنبال علامت قفل یا عبارت
https://
بگردید. -
از افزونههایی مانند HTTPS Everywhere (توسعه داده شده توسط EFF) استفاده کنید که بهصورت خودکار نسخه امن سایتها را بارگذاری میکند.
✅ نکته مهم: هیچگاه اطلاعات حساس مانند رمز عبور یا اطلاعات کارت بانکی را در وبسایتهایی که فقط HTTP هستند وارد نکنید.
۲. فعالسازی فایروال و آنتیویروس
فایروال (Firewall) و نرمافزارهای ضدویروس، نقش مهمی در ایجاد یک اتصال امن به اینترنت دارند. این ابزارها مانع از ورود یا خروج دادههای مشکوک از سیستم شما میشوند و حملات شناختهشده مانند بدافزارها، جاسوسافزارها و تروجانها را مسدود میکنند.
✅ چه اقداماتی لازم است؟
-
اطمینان حاصل کنید که فایروال سیستمعامل (مثلاً Windows Defender Firewall) فعال باشد.
-
از آنتیویروس معتبر استفاده کنید و پایگاه داده آن را مرتب بهروزرسانی نمایید.
-
برای امنیت بیشتر، از نرمافزارهایی که قابلیت مانیتورینگ لحظهای دارند استفاده کنید.
۳. استفاده از DNS امن (مثل Cloudflare DNS یا Google DNS)
هنگام باز کردن هر وبسایت، سیستم شما باید ابتدا آدرس آن را از طریق DNS به IP تبدیل کند. اگر این فرآیند رمزنگاری نشده باشد، مهاجمان میتوانند ترافیک شما را رصد یا به مسیرهای جعلی هدایت کنند (DNS hijacking). استفاده از DNS امن یا رمزنگاریشده (DoH یا DoT) این خطر را کاهش میدهد.
✅ پیشنهادهای رایج DNS امن:
-
Cloudflare DNS:
-
IP:
1.1.1.1
و1.0.0.1
-
-
Google DNS:
-
IP:
8.8.8.8
و8.8.4.4
-
✅ چگونه فعال کنیم؟
-
در تنظیمات شبکه سیستمعامل خود (Windows, macOS, Linux یا حتی مودم)، DNS پیشفرض را با مقادیر بالا جایگزین کنید.
-
همچنین میتوانید از اپهایی مانند Cloudflare’s 1.1.1.1 App برای رمزنگاری کل ارتباط DNS استفاده کنید (در موبایل).
-
استفاده از DNS امن مانند Cloudflare DNS یا Google DNS باعث افزایش حریم خصوصی و جلوگیری از هدایت به مسیرهای جعلی میشود. DNS امن چیست و چرا اهمیت دارد؟
-
-
۴. رمزنگاری ارتباطات با SSL/TLS
اگر صاحب وبسایت هستید یا با سرورهای شبکه کار میکنید، استفاده از گواهی SSL/TLS یکی از الزامات اساسی برای فراهمکردن اتصال امن برای کاربرانتان است. این گواهیها باعث میشوند دادهها هنگام انتقال، رمزنگاری شده و در مسیر قابل شنود نباشند.
✅ برای کاربران عادی:
مطمئن شوید که وبسایتهایی که بازدید میکنید از گواهی SSL معتبر استفاده میکنند (علامت قفل در مرورگر).✅ برای مدیران وبسایت یا سرور:
-
از گواهیهای معتبر رایگان مانند Let’s Encrypt یا سرویسهای پولی استفاده کنید.
-
ارتباط بین سیستمها (مثل ایمیل سرور یا APIها) را نیز با TLS محافظت کنید.
-
دورهای گواهیها را بررسی و تمدید نمایید.
-
-
اتصال امن در شبکههای عمومی (کافیشاپ، فرودگاه، دانشگاه و…)
شبکههای عمومی وایفای که در مکانهایی مانند کافیشاپها، فرودگاهها، هتلها یا دانشگاهها ارائه میشوند، در ظاهر ساده و بیخطر به نظر میرسند، اما از نظر امنیتی جزو پرریسکترین انواع اتصال به اینترنت محسوب میشوند. نبود رمزنگاری، اشتراکگذاری منابع شبکهای و احتمال وجود کاربران ناشناس، این محیطها را به بستری مناسب برای سوءاستفادههای دیجیتال تبدیل میکند.
در این شرایط، اهمیت اتصال امن به اینترنت دوچندان میشود، چرا که بدون رعایت نکات لازم، اطلاعات شخصی، حسابهای کاربری یا حتی دادههای مالی میتوانند در معرض مشاهده یا سرقت قرار گیرند.
نکات امنیتی هنگام اتصال به وایفای عمومی
برای داشتن یک اتصال امن به اینترنت در شبکههای عمومی، رعایت چند نکته ساده ولی مؤثر میتواند ریسکهای امنیتی را تا حد زیادی کاهش دهد:
✅ از ورود به حسابهای حساس خودداری کنید
در زمان استفاده از وایفای عمومی، حتیالامکان از ورود به حسابهای بانکی، ایمیلهای مهم یا سرویسهایی که اطلاعات حساس دارند خودداری کنید.
✅ اتصال خودکار به وایفای را غیرفعال کنید
بسیاری از دستگاهها بهصورت خودکار به شبکههایی که قبلاً به آنها متصل شدهاند وصل میشوند. این ویژگی را غیرفعال کنید تا فقط به شبکههایی که خودتان انتخاب میکنید متصل شوید.
✅ به نام شبکه دقت کنید
مهاجمان گاهی با ساخت شبکههایی با نام مشابه (مانند “CoffeeShop Free Wi-Fi”) کاربران را فریب میدهند. حتماً نام شبکه را از متصدی مکان سوال کنید و از اتصال به شبکههای مشکوک پرهیز کنید.
✅ به هشدار مرورگرها توجه کنید
اگر هنگام باز کردن یک وبسایت با هشدار “اتصال ایمن نیست” یا پیغام گواهی نامعتبر مواجه شدید، از ادامه استفاده از آن سایت خودداری کنید.
ابزارهایی برای محافظت بیشتر در شبکههای عمومی
برای افزایش امنیت هنگام استفاده از اینترنت در مکانهای عمومی، استفاده از ابزارهای مورد تأیید و قانونی میتواند به کاهش آسیبپذیری کمک کند:
✅ مرورگرهای امن با حالت خصوصی (Private Browsing یا Incognito)
این مرورگرها اطلاعاتی مانند کوکیها، سابقه مرور و فرمها را ذخیره نمیکنند و میتوانند تا حدی از ردیابی و نشت اطلاعات جلوگیری کنند.
✅ استفاده از DNS امن
پیشنهاد میشود قبل از اتصال به شبکههای عمومی، DNS سیستم خود را به سرویسهای معتبر و رمزنگاریشده مانند Cloudflare (1.1.1.1
) یا Google DNS (8.8.8.8
) تغییر دهید.
✅ اتصال به سایتهایی که دارای HTTPS هستند
حتماً از سایتهایی استفاده کنید که از رمزنگاری HTTPS پشتیبانی میکنند. این سایتها اطلاعات را بهصورت رمزنگاریشده ارسال میکنند و در برابر شنود محافظتشدهاند.
✅ غیرفعالسازی بهاشتراکگذاری فایل و چاپگر در ویندوز یا macOS
در سیستمعامل خود گزینههایی مانند File Sharing یا Printer Sharing را هنگام اتصال به شبکههای عمومی غیرفعال کنید تا دیگران در شبکه به فایلهای شما دسترسی نداشته باشند.
نقش VPN در ایجاد اتصال امن به اینترنت
در فضای دیجیتال امروز، حفظ امنیت دادهها هنگام اتصال به اینترنت اهمیت فراوانی دارد. یکی از ابزارهایی که در شرایط خاص میتواند به افزایش اتصال امن به اینترنت کمک کند، سرویس VPN است. این ابزار در بسیاری از کشورها و توسط شرکتها، سازمانها و کاربران عادی برای ایجاد شبکههای ایمن و خصوصی مورد استفاده قرار میگیرد.
VPN چیست؟
VPN یا «شبکه خصوصی مجازی» (Virtual Private Network)، روشی برای رمزنگاری ارتباطات اینترنتی است. هنگامی که از VPN استفاده میشود، ترافیک اینترنتی کاربر از طریق یک مسیر رمزنگاریشده و خصوصی عبور میکند که به آن «تونل رمزنگاریشده» گفته میشود.
این مکانیزم باعث میشود دادههایی که از سیستم شما به اینترنت ارسال میشوند، در مسیر قابل خواندن یا شنود توسط اشخاص ثالث (مانند هکرها یا افراد سودجو در شبکههای عمومی) نباشد. بسیاری از شرکتهای بینالمللی نیز برای ارتباط ایمن بین دفاتر خود از VPN استفاده میکنند.
مزایا و معایب استفاده از VPN
استفاده از VPN (در شرایط مجاز و مطابق با قوانین هر کشور) میتواند مزایایی در زمینهٔ امنیت سایبری داشته باشد. با این حال، همانند هر ابزار دیگری، محدودیتها و ملاحظاتی نیز وجود دارد:
✅ مزایا:
-
رمزنگاری ارتباطات: ترافیک اینترنتی رمزنگاری میشود، که باعث کاهش احتمال شنود در شبکههای ناامن میشود.
-
حفاظت از دادهها در شبکههای عمومی: در محیطهایی مانند کافیشاپها یا فرودگاهها، VPN میتواند مانعی در برابر حملات سطحی ایجاد کند.
-
کاربرد سازمانی: در بسیاری از سازمانها، VPN برای دسترسی ایمن کارکنان به شبکه داخلی شرکت مورد استفاده قرار میگیرد.
⚠️ معایب و ملاحظات:
-
کاهش سرعت: رمزنگاری دادهها ممکن است باعث افت نسبی سرعت اینترنت شود، بهویژه اگر سرور VPN از نظر جغرافیایی دور باشد.
-
نیاز به اعتماد کامل به ارائهدهنده: هنگام استفاده از VPN، تمام ترافیک شما از سرور آن شرکت عبور میکند؛ بنابراین باید اطمینان داشت که ارائهدهنده VPN قابلاعتماد است و دادههای کاربران را ذخیره یا سوءاستفاده نمیکند.
-
محدودیت قانونی: بسته به کشور محل زندگی یا استفاده، دسترسی به برخی سرویسهای VPN ممکن است مشمول محدودیتهای قانونی باشد. آگاهی از مقررات محلی قبل از استفاده، امری ضروری است.
نکاتی در انتخاب VPN ایمن و قابلاعتماد
اگر در محیط کاری یا پژوهشی نیاز به استفاده از VPN دارید، در انتخاب سرویس مناسب باید معیارهای فنی و اخلاقی مشخصی را مدنظر قرار دهید:
🔒 شفافیت سیاست حفظ حریم خصوصی:
ارائهدهنده باید صراحتاً اعلام کند که دادههای کاربران را ذخیره نمیکند و سیاستهای عدم ثبت (no-log policy) داشته باشد.📍 مکان سرورها و پایداری سرویس:
سرورهای پایدار در مناطق مختلف دنیا، باعث بهبود کیفیت اتصال میشود. سرویسهایی که سرورهای زیادی دارند معمولاً گزینههای بهتری برای اتصال سریعتر و پایدارتر ارائه میدهند.🔐 پشتیبانی از پروتکلهای امن:
پروتکلهایی مانند WireGuard یا OpenVPN معمولاً نسبت به سایرین امنیت و کارایی بیشتری دارند. سرویس خوب باید از این پروتکلها پشتیبانی کند.💡 توجه به سابقه شرکت ارائهدهنده:
بررسی سوابق سرویس در گزارشهای امنیتی، انجمنهای تخصصی یا منابع معتبر، به درک بهتری از میزان اعتمادپذیری آن کمک میکند.
راهکارهای ساده برای کاربران خانگی
ایجاد اتصال امن به اینترنت فقط مختص کاربران حرفهای یا سازمانها نیست؛ کاربران خانگی نیز میتوانند با رعایت چند اقدام ساده، سطح امنیت اینترنت خود را بهطور چشمگیری افزایش دهند. در اینجا چند مورد از مهمترین این اقدامات آورده شده است:
بروزرسانی سیستمعامل و مرورگر
یکی از رایجترین راههای نفوذ مهاجمان، استفاده از آسیبپذیریهای نرمافزارهایی است که بروزرسانی نشدهاند. شرکتهای نرمافزاری مرتباً وصلههای امنیتی منتشر میکنند تا این نقاط ضعف را برطرف کنند.
📌 پیشنهاد:
-
گزینهی «بروزرسانی خودکار» را برای ویندوز، macOS، اندروید یا iOS فعال کنید.
-
مرورگرهایی مانند Google Chrome، Mozilla Firefox یا Microsoft Edge را همیشه در آخرین نسخه نگه دارید.
فعالسازی رمز عبور قوی برای مودم
بسیاری از مودمها و روترها بهصورت پیشفرض رمز عبور ساده دارند که بهراحتی قابل حدسزدن یا جستجو در اینترنت هستند. این موضوع میتواند به افراد ناشناس اجازه دهد تا به شبکه وایفای شما متصل شوند یا حتی تنظیمات مودم را تغییر دهند.
📌 پیشنهاد:
-
رمز عبور وایفای و پنل مدیریتی مودم را فوراً تغییر دهید.
-
از رمزهای ترکیبی (اعداد، حروف بزرگ و کوچک، نمادها) با حداقل ۱۲ کاراکتر استفاده کنید.
غیرفعال کردن ویژگیهای ناامن مودم (مثل WPS)
برخی ویژگیها مانند WPS (Wi-Fi Protected Setup) در مودمها برای راحتی طراحی شدهاند، اما از نظر امنیتی ضعیف هستند و امکان نفوذ به شبکه را بالا میبرند.
📌 پیشنهاد:
-
وارد پنل مدیریتی مودم شوید (معمولاً از طریق آدرس 192.168.1.1 یا مشابه).
-
گزینه WPS را پیدا کرده و غیرفعال کنید.
-
همچنین در صورت عدم استفاده، قابلیتهایی مانند «Remote Management» را نیز خاموش نمایید.
جمعبندی: چگونه همیشه اتصال امن داشته باشیم؟
اتصال امن به اینترنت نه فقط یک تکنولوژی، بلکه یک شیوهی تفکر و رفتار دیجیتال مسئولانه است. با رعایت اصول ساده، هر کاربر میتواند از خود، اطلاعاتش و حریم خصوصیاش محافظت کند؛ بدون نیاز به ابزارهای پیچیده یا دانش تخصصی.
چکلیست اقدامات ضروری برای امنیت اینترنت (نسخه کاربران خانگی):
-
استفاده از سایتهای دارای پروتکل HTTPS
-
فعالسازی فایروال و آنتیویروس معتبر
-
تغییر رمز عبور پیشفرض مودم و پنل مدیریتی
-
غیرفعالسازی ویژگی WPS مودم
-
بروز نگهداشتن سیستمعامل و نرمافزارها
-
استفاده از DNS امن مانند 1.1.1.1 یا 8.8.8.8
-
عدم اتصال خودکار به وایفایهای عمومی
-
توجه به هشدارهای امنیتی مرورگرها
-
عدم ورود اطلاعات حساس در شبکههای ناامن
-
آموزش اعضای خانواده در زمینه امنیت دیجیتال
با رعایت این چکلیست و اصول ساده، میتوان تا حد زیادی از خطرات دیجیتال پیشگیری کرد و تجربهای امن و آرام در فضای مجازی داشت.