مقایسه و معرفی ۴ وب‌ سرور معروف

وب‌سرور وب‌سایت شما می‌تواند تأثیر بسزایی بر سرعت و عملکرد آن بگذارد بنابراین قبل از انتخاب وب‌سرور باید بادقت مزایا، معایب و ابزارهای آن را مورد بررسی قرار دهید. امروزه وب‌سرورهای مختلفی در بازار وجود دارد که برخی از آنها متن‌باز و رایگان بوده و برخی دیگر نیز پولی هستند و وجود وب‌سرورهای متعدد می‌تواند باعث سردرگمی دارندگان وب‌سایت شود. اما جای هیچ نگرانی نیست زیرا ما امروز می‌خواهیم به معرفی و مقایسه ۴ وب‌سرور معروف یعنی انجین‌ایکس (Nginx)، آپاچی (Apache)، لایت‌اسپید (LiteSpeed) و IIS بپردازیم. اما قبل از شروع بیایید کمی با مفهوم و عملکرد Web Server آشنا شویم.

وب‌سرور چیست؟

وب‌سرورها به‌صورت خلاصه نوعی نرم‌افزار هستند که درخواست‌های HTTP کلاینت‌ها (مرورگرها و…) را مورد پردازش قرار داده و به آنها پاسخ می‌دهند. وب‌سرور تمام فایل‌ها و داده‌های وب‌سایت‌‌ شما را در خود ذخیره کرده و آنها را به‌منظور نمایش به سمت مرورگرها ارسال می‌کند. بنابراین وقتی شما آدرس یک صفحه اینترنتی را در نوار جستجوی مرورگر خود (کروم، سافاری، مایکروسافت اج، موزیلا و…) تایپ کرده و دکمه Enter را می‌زنید، مرورگر فوراً یک درخواست HTTP به سمت Web Server مربوطه ارسال می‌کند و وب‌سرور نیز پس از پیدا کردن داده‌‌ها و فایل‌های درخواستی، آنها را به سمت مرورگر شما ارسال کرده و صفحه موردنظر شما باز می‌شود. Web Serverها علاوه بر این از پروتکل‌های HTTPS ،SMTP و FTP نیز پشتیبانی می‌کنند.

وب‌سرور آپاچی

آپاچی (Apache) وب‌سرور متن‌باز و رایگانی است که طبق آخرین گزارش وب‌سایت Netcraft تا لحظه نگارش این مقاله، حدود ۲۱ درصد وب‌سایت‌ها از آن استفاده می‌کنند و از این لحاظ پس از Web Server انجین‌ایکس در رتبه دوم قرار دارد. آپاچی از میزان سفارشی‌سازی بالایی برخوردار بوده و همچنین از زبان‌های برنامه‌نویسی (PHP ،Perl ،Python و…)، سیستم‌عامل‌ها (لینوکس، ویندوز، FreeBSD و…) و پروتکل‌های مختلفی (HTTP/2 ،HTTPS ،HTTP ،IPV6 ،IPV4 و…) پشتیبانی می‌کند.

متن‌باز بودن آپاچی این امکان را به شما می‌دهد تا به‌آسانی قسمت‌های مختلف سرور خود را تغییر دهید. اغلب کاربران، Apache را به‌خاطر امنیت بالای آن می‌شناسند و اگر مسئله امنیت برای شما مهم است، در این صورت Apache می‌تواند گزینه خوبی برای شما باشد. علاوه بر این Web Server آپاچی از لحاظ تعداد ابزارها و ماژول‌ها بهتر از سه وب‌سرور دیگر عمل می‌کند اما باتوجه‌به معماری فرایندمحور خود نسبت به آنها نیاز به منابع بیشتری دارد که همین مسئله می‌تواند بر سرعت وب‌سایت شما تأثیر منفی بگذارد.

ویژگی‌های کلیدی آپاچی

• مجهز به قابلیت محدودسازی پهنای باند
• مجهز به قابلیت Session Tracking
• پشتیبانی از IPV6 و HTTP/2
• دارای جوامع کاربری بزرگ
• وجود تعداد زیادی ماژول
• آسانی استفاده

مناسب برای:

• افرادی که به دنبال یک وب‌سرور رایگان و متن‌باز هستند.
• دارندگان وب‌سایت‌های با ترافیک پایین و متوسط
• افراد مبتدی

معایب آپاچی

• افزایش آسیب‌پذیری‌های امنیتی به دلیل وجود پیکربندی‌های متعدد
• ناسازگاری با وب‌سایت‌های پرترافیک

وب‌سرور لایت‌اسپید

لایت‌اسپید وب‌سرور امنی است که از مقیاس‌پذیری بالایی برخوردار بوده و به‌مانند Nginx منابع چندانی مصرف نمی‌کند. این Web Server دارای قابلیت امنیتی است که به طور خاص برای مقابله با حملات DDoS طراحی شده است. علاوه بر این، سرعت بالای لایت‌اسپید این امکان را به وب‌سایت‌ها می‌دهد که در هنگام افزایش‌ ناگهانی ترافیک ورودی به فعالیت عادی خود ادامه دهند و در مجموع نیز از لحاظ سرعت بهتر از رقبای خود در این مقاله عمل‌ می‌کند و علت آن این است که لایت‌اسپید دارای معماری رویداد-محور و قابلیت‌های کشینگ حرفه‌ای است. LiteSpeed همچنین تنها وب‌سروری است که به‌صورت کامل از پروتکل HTTP/3 پشتیبانی می‌کند.

لایت‌اسپید بااین‌حال یک وب‌سرور پولی است اما دارای یک نسخه متن‌باز و رایگان به نام OpenLiteSpeed می‌باشد که البته عملکرد آن در مجموع به قدرتمندی نسخه اصلی نیست. LiteSpeed نیز تا لحظه نگارش این وب‌سایت حدود ۱۲ درصد از سهم بازار وب‌سرورها را در اختیار دارد.

ویژگی‌های کلیدی لایت‌اسپید:

• سازگاری با ابزارها و قابلیت‌های Apache
• سازگاری با کنترل پنل‌های مختلف
• ویژگی‌های امنیتی قابل تنظیم
• PHP بهینه‌سازی‌شده
• معماری رویداد-محور

مناسب برای:

• کسانی که به‌دنبال یک وب‌سرور سریع و با عملکرد بالا هستند.
• دارندگان وب‌سایت‌های پرترافیک (فروشگاه‌های آنلاین و…)
• کاربران لینوکس

معایب لایت‌اسیپد

• نسخه رایگان آن از آپاچی پشتیبانی نمی‌کند.
• با سیستم‌عامل ویندوز سازگار نیست.
• رایگان نیست.

وب‌سرور انجین‌ایکس

انجین‌ایکس محبوب‌ترین Web Server موجود در بازار است و طبق آمار وب‌سایت Netcraft تا ماه مارچ ۲۰۲۳، بیش از ۲۶ درصد وب‌سایت‌ها از Nginx استفاده می‌کنند. این Web Server متن‌باز بوده و با وجود قدرتمند بودن، منابع زیادی مصرف نمی‌کند و ازاین‌رو گزینه بسیار مناسبی برای سرورهای مجازی و هاست‌های اشتراکی با منابع محدود می‌باشد. Nginx بااینکه رایگان است اما نسخه‌های حرفه‌ای‌تر آن بین چند صد دلار تا چند هزار دلار قیمت دارند.

این وب‌سرور اغلب به‌عنوان لودبالانسر و پروکسی معکوس مورد استفاده قرار گرفته و با وجود آن می‌توانید به‌آسانی هزاران وب‌سایت را به‌صورت هم‌زمان مدیریت کنید. علاوه بر این، برنامه‌ها و وب‌اپلیکیشن‌های نوشته‌شده با زبان‌های برنامه‌نویسی پایتون و پرل، سازگاری بسیار بالایی با انجین‌ایکس دارند. Nginx همچنین مانند آپاچی با هر دو سرور سرور لینوکس و ویندوز سازگار است اما تعداد ماژول‌های آن نسبت به آپاچی کمتر بوده و از سفارشی‌سازی پایین‌تری برخوردار است. انجین‌ایکس از لحاظ سرعت بعد از LiteSpeed در رتبه دوم قرار می‌گیرد (بالاتر از IIS و Apache) اما میزان‌ سفارشی‌سازی آن بالاتر از لایت‌اسپید است.
Nginx همچنین دارای نسخه‌ای پولی به نام Nginx Plus است که علاوه بر امکانات نسخه رایگان دارای یکسری ویژگی‌های اضافه نیز می‌باشد که از میان آنها می‌توان به لود بالانسینگ بهبود یافته، کشینگ پیشرفته، سیستم عیب‌یابی و مانیتورینگ حرفه‌ای، قابلیت احراز هویت JWT و پشتیبانی بهتر اشاره کرد.

ویژگی‌های کلیدی انجین‌ایکس

• سازگاری با وب‌اپلیکیشن‌های مختلف
• معماری رویداد-محور و متقارن
• رایگان و متن‌باز بودن
• سازگاری با IPV6
• مصرف منابع کم

مناسب برای

• کسانی که به‌دنبال یک وب‌سرور مقرون‌به‌صرفه و کم‌مصرف هستند.
• افرادی که به‌دنبال بهبود عملکرد وب‌سایت خود هستند.
• کسانی که وب‌سایت پرترافیک دارند.

معایب انجین‌ایکس

• نسبت به آپاچی از مستندات آنلاین و پشتیبانی کمتری برخوردار است.
• از فایل htaccess. پشتیبانی نمی‌کند.
• با ویندوز سازگاری کامل ندارد.
• تعداد ماژول‌های آن کم است.

وب‌سرور IIS

IIS وب‌سروری است که توسط مایکروسافت توسعه داده شده و طبق آخرین آمار وب‌سایت W3Techs تا تاریخ ۱۷ ژوئن ۲۰۲۳، حدود ۶ درصد وب‌سایت‌ها از آن استفاده می‌کنند. معماری ماژولار IIS این امکان را به شما می‌دهد تا به‌راحتی ماژول‌ها و ابزارهای مختلفی را به آن اضافه کنید. این وب‌سرور به طور خاص برای سیستم‌‌عامل ویندوز طراحی شده و می‌توانید به‌آسانی آن را با ویندوز سرور و همچنین سایر ابزارها و محصولات مایکروسافت ادغام کنید.

استفاده از IIS تقریبا آسان بوده و اغلب برای میزبانی از وب‌اپلیکیشن‌های مبتنی بر ASP.NET مورد استفاده قرار می‌گیرد. بااین‌حال، وب‌سرور IIS برخلاف اکثر وب‌سرورها از سیستم‌عامل لینوکس پشتیبانی نمی‌کند و محبوبیت آن در سال‌های اخیر دچار افت قابل‌توجهی شده است و به همین دلیل ممکن است در یافتن جوامع کاربری که به حل مشکلات و سؤالات مرتبط با IIS می‌پردازند، دچار مشکل شوید. IIS همچنین دارای یک نسخه به نام IIS Express است که توسعه‌دهندگان می‌توانند برنامه‌های خود را قبل از انتشار در آن مورد آزمایش قرار دهند.

ویژگی‌های کلیدی IIS

• ادغام آسان با محصولات مایکروسافت
• مجهز به قابلیت‌های امنیتی متعدد
• دارای یک رابط ساده و کاربر پسند

مناسب برای

• کسانی که به‌دنبال اجرای چندین وب‌سایت بر روی یک سرور هستند.
• توسعه‌دهندگان
• کاربران ویندوز

معایب IIS

• انعطاف‌پذیری کم نسبت به سایر وب‌سرورها
• عدم پشتیبانی از لینوکس و سایر سیستم‌عامل‌ها
• سفارشی‌سازی پایین
• منابع آنلاین کم
• متن‌بسته بودن

جدول مقایسه وب‌سرورها

	آپاچی	لایت‌اسپید	انجین‌ایکس	IIS
قیمت ماهیانه	رایگان	بین صفر تا ۵۲۰ دلار	رایگان	رایگان
متن‌باز بودن	متن‌باز	متن‌بسته	متن‌باز	متن‌بسته
سیستم‌عامل‌های قابل پشتیبانی	ویندوز، لینوکس، مک‌او‌اس، FreeBSD و…	لینوکس و مک‌او‌اس	ویندوز، لینوکس و مک‌او‌اس	ویندوز
میزان سفارشی‌سازی	بالا	پایین	متوسط	پایین
سرعت	متوسط	بسیار بالا	بالا	متوسط
سهم از بازار وب‌سرورها	٪۲۱	٪۱۲	٪۲۶	٪۶
نوع معماری	فرآیند-محور	رویداد-محور	رویداد-محور و متقارن	فرآیند و درخواست-محور
میزان مصرف منابع	بالا	کم	کم	بالا
مناسب برای	وب‌سایت‌های با ترافیک پایین و متوسط	انواع وب‌سایت‌ها	انواع وب‌سایت‌ها	انواع وب‌سایت‌ها
پشتیبانی از htaccess.	✔	✔	✖	✖
سطح امنیت	بالا	بالا	بالا	بالا
پشتیبانی از IPV6	✔	✔	✔	✔
لودبالانسینگ	از طریق ماژول‌هایی مانند mod_proxy_balancer	از طریق قابلیت LSLB	مجهز به قابلیت‌های لودبالانسینگ پیشرفته	مجهز به قابلیت‌های NLB و ARR
تعداد وب‌سایت‌های قابل پشتیبانی	بستگی به منابع سرور و همچنین سنگینی و ترافیک وب‌سایت‌ها دارد.	می‌تواند مانند انجین‌ایکس هزاران وب‌سایت و اتصالات را به‌صورت هم‌زمان مدیریت کند.	با وجود مصرف منابع کم می‌تواند حجم زیادی از وب‌سایت‌ها و اتصالات را به‌صورت هم‌زمان مدیریت کند.	با استفاده از قابلیت Application Pool آن می‌توانید چندین وب‌سایت را به‌صورت هم‌زمان مدیریت کنید.
سازگاری با وردپرس	بالا	کمتر از آپاچی و انجین‌ایکس	بالا	کمتر از آپاچی و انجین‌ایکس
نوشته‌شده با زبان	C و XML	C و ++C	C	++C
نوع لایسنس	Apache License 2.0	GPL3 و مالکیت انحصاری	BSD	نرم‌افزار با مالکیت انحصاری
پشتیبانی از CGI	✔	✔	✖	✔
پشتیبانی از ASP.NET	از طریق ماژول	✖	✖	✔
وب‌سایت رسمی	Apache	LiteSpeed	NGINX	IIS
کنسول مدیریتی	✔	✔	نیاز به نصب افزونه دارد.	✔
پشتیبانی از هاست مجازی	✔	✔	✔	✔
WSGI	از طریق ماژول	✔	✔	✖
QUIC	✖	✔	✖	نامشخص
شرکت توسعه‌دهنده	بنیاد نرم‌افزاری آپاچی	F5	LiteSpeed Technologies	مایکروسافت

سؤال‌های متداول

منابع: ElegantThemes و Stackscale