فهرست محتوا
پهنای باند (به آن نرخ انتقال داده هم گفته می‌شود) به حداکثر مقدار داده‌ای می‌گویند که در مدت زمان مشخصی از طریق یک شبکه منتقل می‌شود و معمولا آن را به‌صورت بر ثانیه (bps)، کیلوبیت بر ثانیه (Kbps)، مگابیت بر ثانیه (Mbps) و یا گیگابیت بر ثانیه (Gbps) نشان می‌دهند. به‌عنوان‌مثال وقتی می‌گویند پهنای باند اتصال اینترنتی 60Mbps است، این یعنی در هر ثانیه ۶۰ میلیون بیت منتقل می‌شود. برای درک بهتر پهنای باند می‌توانیم از مثال بزرگراه استفاده کنیم. فرض کنید قرار است ۵ ماشین برای رسیدن به مقصد خود یک مرتبه از یک اتوبان ۵ بانده و بار دیگر از اتوبانی تک‌بانده عبور کنند. قطعا ۵ ماشین در اتوبان ۵ بانده با سرعت بسیار بیشتری نسبت به اتوبان تک‌بانده عبور می‌کنند و به مقصد خود می‌رسند. بنابراین میزان پهنای باند در حالت اول ۵ برابر حالت دوم است و این واقعیت در دنیای شبکه نیز صدق می‌کند و هر چه پهنای باند وب‌سایت، هاست و یا شبکه‌ای بالاتر باشد، داده‌ها در آن با سرعت بیشتری منتقل می‌شوند. اما پهنای باند چه مزایایی دارد؟ انواع آن کدامند؟ چگونه میزان آن را افزایش دهیم وچه تفاوتی با سرعت، ترافیک، لتنسی (Latency) و توان عملیاتی (Throughput) دارد؟ برای دانستن پاسخ این سوال‌ها شما را به خواندن ادامه این مقاله دعوت می‌کنیم.
پهنای باند سایت چیست؟
هنگام راه‌اندازی هاست یکی از مسائل مهمی که باید به آن توجه کنید، پهنای باند وب‌سایت است. در اصطلاح هاستینگ، پهنای باند هاست یا پهنای باند سایت به حداکثر داده‌ای می‌گویند که در مدت زمان مشخصی میان یک وب‌سایت، سرور و بازدیدکنندگان آن ردوبدل می‌شود. به‌عنوان‌مثال، اگر حجم متون، تصاویر و ویدئوهای صفحه اپلیکیشن یا وب‌سایتی ۳ مگابایت است و روزانه به‌طور میانگین ۲۰۰ نفر از آن بازدید می‌کنند، در این صورت آن یک صفحه از وب‌سایت به تنهایی ۶۰۰ مگابایت در روز Bandwidth یا پهنای باند مصرف می‌کند. حال اگر پهنای باند مصرفی وب‌سایت شما از میزان اختصاص‌یافته فراتر رود و روزانه هزاران نفر بازدیدکننده داشته باشید، در این صورت زمان بارگذاری صفحات آن افزایش یافته و حتی ممکن است سایت به کل از کار بیفتد که بروز چنین مشکلاتی می‌تواند زیان مالی بسیاری را به کسب‌وکار شما وارد کند. بنابراین حتما باید میزان پهنای باند موردنیاز خود در زمان حال و آینده را تخمین بزنید. پهنای باند موردنیاز یک وب‌سایت به عوامل مختلفی مانند تعداد صفحات و بازدیدکنندگان، اندازه فایل‌ها، حجم دانلودها و آپلودها و… بستگی دارد.
جهت مشاهده پهنای باند مصرف شده در وب‌سایت خود اگر کنترل پنل شما سی پنل است می‌توانید به قسمت Metrics و سپس Bandwidth رفته و پهنای باند مصرفی را در بازه‌های زمانی مختلف مشاهده کنید. این گزارش در دایرکت ادمین در بخش Site Summary / Statistics / Logs و در پلسک نیز در قسمت Tools & Settings سپس Summary Report و نهایتا View Traffic History قابل مشاهده است.
پهنای باند بالا چه مزایایی دارد؟
جلوگیری از کندی و خرابی وب‌سایت‌ها: پهنای باند پایین باعث کندی و یا خرابی وب‌سایت‌های پرترافیک می‌شود. بنابراین اگر تخمین می‌زنید که کسب‌وکار آنلاین شما به‌زودی رشد خوبی را تجربه خواهد کرد، در این صورت حتما یک سرویس با پهنای باند بالا خریداری کنید.
افزایش سرعت دانلود و آپلود: هرچه پهنای باند بیشتر باشد، طبیعتاً سرعت دانلود و آپلود نیز افزایش پیدا می‌کند. به‌عنوان‌مثال اگر پهنای باند وب‌سایت دانلود فیلمی بالا باشد کاربران آن می‌توانند فیلم‌های موردنظر خود را با سرعت بسیار بیشتری مشاهده و یا دریافت کنند.
بهبود عملکرد وب اپلیکیشن‌ها: امروزه هر فردی به دنبال دریافت سرویس‌های اینترنتی پرسرعت است. با افزایش پهنای باند کاربران می‌توانند با سرعت و کیفیت بسیار بیشتری از و خدمات آنلاین شما استفاده کنند.
بهبود کسب‌وکار: تجربه‌ای که کاربران از خدمات شما دریافت می‌کنند، تأثیر مستقیمی بر سئو، اعتبار و در نهایت بهبود کسب‌وکار شما می‌گذارد. به‌عنوان‌مثال اگر پهنای باند وب‌سایت شما پایین باشد صفحات آن دیرتر بارگذاری شده و بازدیدکنندگان از مشاهده محتوای آن صرف‌نظر خواهند کرد.
آشنایی با انواع پهنای باند
پهنای باند متقارن (Symmetric Bandwidth): نوعی پهنای باند است که در آن میزان سرعت دانلود و آپلود داده‌ها دقیقا باهم برابر است. پهنای باند متقارن مانند این است که فردی با سرعت ۶۰ کیلومتر بر ساعت به سر کار خود می‌رود و درست با همان سرعت به خانه خود باز می‌گردد. این نوع پهنای باند بیشتر مناسب مواردی مانند برگزاری کنفرانس‌های ویدئویی، رایانش ابری، انجام بازی‌های آنلاین است که نیاز به سرعت آپلود بالایی دارند.
پهنای باند نامتقارن (Asymmetric Bandwidth): در این نوع پهنای باند سرعت دانلود و آپلود باهم برابر نبوده و معمولا قیمت آن پایین‌تر از پهنای باند متقارن است. به‌‌عنوان نمونه یک Bandwidth نامتقارن می‌تواند دارای سرعت دانلود 60Mbps و سرعت آپلود 3Mbps باشد. اگر نیاز به سرعت آپلود بالایی ندارید، پهنای باند نامتقارن می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد.
پهنای باند اشتراکی (Shared Bandwidth): در این مدل، Bandwidth میان چندین کاربر و دستگاه مختلف تقسیم می‌شود. به‌عنوان‌مثال اگر ۳ کاربر دارای پهنای باند اشتراکی 30Mbps باشند، در این صورت هرکدام هم‌زمان می‌تواند حداکثر از 10Mbps پهنای باند استفاده کند. این نوع پهنای باند ارزان‌تر از پهنای باند اختصاصی است.
پهنای باند اختصاصی (Dedicated Bandwidth): نوعی پهنای باند است که در آن تمام Bandwidth خریداری شده به شما اختصاص داده می‌شود و هیچ فرد دیگری اجازه استفاده از آن را ندارد.
مقایسه پهنای باند و سرعت
هر چند که برای اندازه‌گیری پهنای باند و سرعت اینترنت از واحد ثابتی استفاده می‌شود اما این دو اصطلاح با وجود ارتباطی که دارند، از لحاظ فنی باهم متفاوت هستند. پهنای باند در واقع مقدار داده‌ای است که می‌تواند در هر ثانیه جابه‌جا شود و یک ظرفیت مشخص دارد اما اصطلاح سرعت به معنای سرعت انتقال آن داده است که تحت عوامل مختلفی ممکن است کم یا زیاد شود. برای درک بهتر تفاوت آنها به این مثال توجه کنید. لوله انتقال آبی را در نظر بگیرید. اصطلاح سرعت در این مثال اشاره به سرعتی دارد که آب از طریق لوله جابه‌جا می‌شود و هرچه فشار آب بیشتر شود، با سرعت بیشتری در لوله جریان پیدا می‌کند اما پهنای باند مانند حداکثر مقدار آبی است که می‌تواند در مدت زمان مشخصی از طریق لوله عبور کند.
یک مثال دیگر: تصور کنید شما دارای یک connection یا اتصال اینترنت با پهنای باند ۴۰ مگابیت بر ثانیه هستید. این بدان معنی است که اتصال شما توانایی پردازش حداکثر ۴۰ میلیون بیت در ثانیه را دارد. با این حال، سرعت واقعی اینترنت شما ممکن است با توجه به مواردی مانند مشکلات شبکه، فاصله از سرور، کیفیت تجهیزات، تنظیمات سرور و … متفاوت باشد.
در این شرایط فرض کنید شما در حال دانلود یک فایل حجیم از یک سرور هستید. اگر سرعت اینترنت شما ۲۰ مگابیت بر ثانیه باشد، این به این معنی است که شما می‌توانید اطلاعات را با نرخ ۲۰ میلیون بیت در ثانیه از آن سرور دانلود کنید. در این سناریو، با وجود اینکه اینترنت شما دارای پهنای باند ۴۰ مگابیت بر ثانیه است، اما سرعت شما به ۲۰ مگابیت بر ثانیه محدود شده است که باعث کاهش سرعت دانلود می‌شود.
در کل، پهنای باند به حداکثر ظرفیت اتصال اینترنت شما اشاره دارد، در حالی که سرعت اینترنت نشان‌دهنده نرخ ارسال یا دریافت داده‌ها در آن اتصال اینترنتی است.
مقایسه پهنای باند و لتنسی
همان‌طور که گفته شد، پهنای باند به حداکثر ظرفیت یا مقدار داده‌ای گفته می‌شود که در مدت زمان مشخصی منتقل می‌شود اما Latency یا لتنسی (با تلفظ صحیح لِیتِنسی) به مدت زمانی می‌گویند که در آن داده‌ها در یک شبکه از نقطه‌ای (مانند یک سرور) به نقطه دیگر (مانند مرورگر کاربر) می‌روند. پهنای باند را با واحد‌ی مانند گیگابیت بر ثانیه (Gbps) اندازه‌گیری می‌کنند و لتنسی نیز معمولا بر حسب میلی‌ثانیه (ms) محاسبه می‌شود. بنابراین هرچه میزان Bandwidth بیشتر و لتنسی کمتر باشد، داده‌ها با سرعت بیشتری منتقل می‌شوند. البته هر فعالیت اینترنتی نیاز به پهنای باند بالا و Latency پایین ندارد. به‌عنوان‌مثال در انجام بازی‌های آنلاین لتنسی نقش مهم‌تری دارد و دررابطه‌با برقراری یک تماس ویدئویی هر دو عامل تاثیرگذار هستند.
مقایسه پهنای باند و توان عملیاتی
توان عملیاتی یا throughput در واقع مقدار واقعی داده‌ای است که به شکلی موفقیت‌آمیز در یک بازه زمانی مشخص به مقصد می‌رسد. فرض کنید پهنای باند شما ۱۰۰ گیگابیت بر ثانیه است. این یعنی در شرایط ایده‌آل حداکثر ۱۰۰ گیگابیت داده در ثانیه منتقل می‌شود اما ممکن است بنا بر دلایلی (لتنسی بالا، سرعت پایین شبکه و…) این میزان به ۵۰ گیگابیت بر ثانیه برسد که نشان می‌دهد توان عملیاتی شما نصف حالت ایده‌آل خود است و باید علت آن را بررسی کنید. توجه داشته باشید که میزان توان عملیاتی همیشه کمتر از Bandwidth است.
مقایسه پهنای باند و ترافیک
ترافیک در واقع مقدار داده واقعی است که در یک بازه زمانی مشخص (معمولا یک ماه) در یک شبکه منتقل می‌شود. به‌عنوان‌مثال اگر ۲ گیگابایت داده در ماه میان وب‌سایت، سرور و بازدیدکنندگان شما ردوبدل شود، در این صورت می‌گویند ترافیک ماهیانه وب‌سایت شما ۲ گیگابایت است که البته ممکن است این میزان بنا بر دلایلی افزایش و یا کاهش پیدا کند اما پهنای باند شما نشان‌دهنده حداکثر داده‌ای است که می‌تواند در مدت زمان معینی (معمولا ۱ ثانیه) منتقل شود. یک شرکت هاستینگ ممکن است ماهانه ۱۰ گیگابایت ترافیک در اختیار شما قرار دهد و میزان پهنای باند شما را به ۲ مگابایت در ثانیه محدود کند.
واحد‌های اندازه‌گیری داده
ما برای محاسبه میزان پهنای باند نیاز به تبدیل واحد‌های اندازه‌گیری مختلفی مانند کیلوبایت و مگابایت داریم که تفاوت اندازه آنها را در جدول زیر مشاهده می‌کنید.
| واحد اندازه‌گیری | علامت اختصاری | مقدار باینری |
| بیت (Bit) | b | ۰ یا ۱ |
| بایت (Byte) | B | ۸ بیت |
| کیلوبایت (Kilobyte) | KB | ۱۰۲۴۱ بایت |
| مگابایت (Megabyte) | MB | ۱۰۲۴۲ بایت |
| گیگابایت (Gigabyte) | GB | ۱۰۲۴۳ بایت |
| ترابایت (Terabyte) | TB | ۱۰۲۴۴ بایت |
وب‌سایت‌های اندازه‌گیری پهنای باند
امروزه وب‌سایت‌های مختلفی وجود دارد که با استفاده از آنها می‌توانید پهنای باند موردنیاز خود را اندازه‌گیری کنید که در ادامه با برخی از آنها آشنا می‌شویم:
وب‌سایت Calculator: اگر به دنبال یک وب‌سایت محاسبه Bandwidth چندمنظوره هستید، Calculator می‌تواند گزینه بسیار خوبی برای شما باشد. این وب‌سایت دارای ابزارهایی برای تبدیل واحد، اندازه‌گیری زمان موردنیاز برای دانلود و آپلود داده‌ها و محاسبه پهنای باند وب‌سایت و سرویس‌های هاستینگ می‌باشد.
وب‌سایت Encoreglobal: ماشین‌حساب پهنای باند وب‌سایت Encoreglobal، کار اندازه‌گیری پهنای باند برای کنفرانس‌های آنلاین را بسیار ساده کرده و برای استفاده از آن تنها باید به تعدادی سؤال (تعداد افراد شرکت‌کننده در رویداد آنلاین، تعداد session ها، دستگاه‌ها و…) پاسخ دهید.
وب‌سایت Databarracks: این وب‌سایت بر اساس سرعت شبکه، میزان زمان موردنیاز برای انتقال داده‌ها را محاسبه می‌کند. در وب‌سایت Databarracks شما می‌توانید اندازه فایل موردنظر خود را برحسب مگابایت، گیگابایت و ترابایت وارد فیلد مربوطه کنید.
راه‌های افزایش پهنای باند
تماس با شرکت ارائه‌دهنده: در صورت کندی سرعت دانلود و یا آپلود می‌توانید با شرکت ارائه‌دهنده خدمات اینترنتی تماس بگیرید و از آنها بخواهید مشکل شما را برطرف کنند.
غیرفعال‌سازی قابلیت بکاپ‌گیری خودکار: بکاپ‌گیری خودکار با اینکه باعث صرفه‌جویی در زمان می‌شود اما گاهی اوقات پهنای باند زیادی را مصرف می‌کند. بنابراین بهتر است تا جایی که امکان دارد، استفاده از برنامه‌هایی که به‌صورت خودکار از برنامه‌های شما بکاپ می‌گیرند را به حداقل برسانید.
بستن برنامه‌های غیرضروری: شاید ندانید اما بسیاری از برنامه‌هایی که در پس‌زمینه سیستم شما در حال اجرا هستند بر روی کیفیت Bandwidth شما تاثیر می‌گذارند. با کلیدهای میانبر Alt+Ctrl+Delete به قسمت Task Manager سیستم خود بروید و از آنجا برنامه‌های غیرضروری را غیرفعال کنید.
استفاده از کابل اترنت: استفاده از کابل اترنت (Ethernet) به‌جای اتصالات بی‌سیم (وای‌فای و…) باعث افزایش سرعت اینترنت شما می‌شود زیرا داده‌ها به‌صورت مستقیم و بدون هیچ‌گونه تداخلی از طریق سیم به سیستم شما وارد و یا از آن خارج می‌شوند.
روشن و خاموش کردن روتر یا مودم: شاید انجام این کار ساده به نظر آید اما همین کار باعث بهبود Bandwidth و در نتیجه اتصال اینترنت شما می‌شود. بهتر است هرازچندگاهی مودم خود را برای دقایقی خاموش و پس از چند دقیقه آن را دوباره روشن کنید. البته می‌توانید مودم خود را نیز ریست کنید اما انجام این کار تمام تنظیمات مودم شما را به حالت اول خود برمی‌گرداند و درنتیجه برای پیکربندی دوباره آن باید با ISP خود تماس بگیرید.
تغییر باند فرکانس: امروزه اکثر روترهای مدرن از هر دو باند ۲.۴ و ۵ گیگاهرتز پشتیبانی می‌کنند و گاهی اوقات ممکن است یکی از آنها دچار اختلال و یا کندی شود. بنابراین سوئیچ کردن این دو باند ممکن است پهنای باند شما را افزایش دهد.
پاک کردن ویروس‌ها: گاهی اوقات برخی ویروس‌ها باعث ایجاد مشکلاتی در پهنای باند شما می‌شوند. بنابراین به‌صورت منظم سیستم خود را با استفاده از یک آنتی‌ویروس اسکن و ویروس‌ها را پاک کنید.
سوال‌های متداول
پهنای باند بر اساس تقاضا چیست؟
پهنای باند بر اساس تقاضا (BoD) نوعی خدمات اینترنتی است که این امکان را به شما می‌دهد تا در مدت زمان کوتاهی Bandwidth خود را افزایش دهید. به‌عنوان‌مثال اگر میزان ترافیک وب‌سایت شما به‌صورت ناگهانی افزایش پیدا کند، می‌توانید با استفاده از این سرویس ظرفیت پهنای باند را افزایش داده و مانع از کندی و یا خرابی وب‌سایت خود شوید.
هاگ پهنای باند (Bandwidth Hog) چیست؟
هاگ پهنای باند به فرد، دستگاه، فایل و اپلیکیشنی می‌گویند که بیش از حد نرمال پهنای باند استفاده می‌کند. هاگ‌های پهنای باند باعث کند شدن فرایند انتقال داده‌ها، افزایش هزینه‌های شبکه و… می‌شوند که البته با نظارت مداوم بر فعالیت شبکه می‌توانید آنها را شناسایی و برطرف کنید.
Mbps و MBps چه تفاوتی دارند؟
مگابایت بر ثانیه (MBps) و مگابیت بر ثانیه (Mbps) دو تا از مهم‌ترین واحد‌های اندازه‌گیری پهنای باند هستند که اغلب افراد آنها را باهم اشتباه می‌گیرند. هر بایت (Byte) معادل ۸ بیت است و بنابراین برای تبدیل MBps به Mbps کافی است آن را در عدد ۸ ضرب کنید. به‌عنوان‌مثال هر 10MBps برابر 80Mbps است. این رابطه در مورد GBps ،Gbps و سایر واحد‌ها نیز صدق می‌کند.
چقدر پهنای باند نیاز دارم؟
پهنای باند موردنیاز، به تعداد افراد استفاده کننده از اینترنت و نوع فعالیت آنلاینی که انجام می‌دهید، بستگی دارد. بنابراین مشاهده یک فیلم با کیفیت 4K نیاز به پهنای باند بسیار بیشتری نسبت به ویدئوهای HD و SD دارد. به‌عنوان‌مثال برای انجام بازی‌های آنلاین نیاز به پهنای باندی بین 3 تا 25Mbps و برای مشاهده ویدئوهای HD نیز به 5 تا 10Mbps نیاز دارید.
منابع Techtarget ،Bionic و Solarwinds
