فهرست محتوا
لینوکس سنت‌او اس چیست؟
لینوکس دارای مختلفی است که هر کدام دارای مزایا و ویژگی‌های مخصوص به خود بوده و انتخاب یک توزیع لینوکس می‌تواند از جنبه‌های مختلفی (یادگیری، امنیت، سیستم‌عامل سرور، استفاده شخصی، …) مهم باشد. امروز قرار است با یکی از معروف‌ترین توزیع‌های لینوکس یعنی CentOS Linux یا لینوکس سنت او اس آشنا شویم، توزیع قدرتمند و متن‌بازی که سالیان سال مورد استفاده کاربران قرار گرفت. CentOS Linux یک توزیع مبتنی بر سیستم عامل RHEL (مخفف Red Hat Enterprise Linux) است که بر روی هسته لینوکس ساخته شده و اولین بار در سال ۲۰۰۴ روانه بازار شد اما بنابر دلایلی شرکت ردهت (Red Hat Inc) اعلام کرد که در تاریخ ۳۰ ژوئن سال ۲۰۲۴ سنتاواس به پایان عمر کاری خود خواهد رسید و از آن تاریخ به بعد نیز دیگر Red Hat از آخرین نسخه فعال آن یعنی 7 CentOS Linux پشتیبانی نخواهد کرد. شرکت Red Hat بعد از انتشار نسخه پایانی لینوکس CentOS در سال ۲۰۲۱، تصمیم گرفت تا تمرکز خود را بر روی CentOS Stream بگذارد که در ادامه مقاله در رابطه با این توزیع جدید صحبت خواهیم کرد. CentOS Linux یک توزیع با کلاس سازمانی است که از یک پنل حرفه‌ای، پایداری فوق‌العاده و امنیت بالایی برخوردار بوده و از این رو تا قبل از سال ۲۰۲۱ در میان بسیاری از کسب‌وکارها و شرکت‌ها محبوبیت خوبی داشت. CentOS Linux دارای جوامع کاربری فعالی بود و توسطه افراد علاقه‌مند به لینوکس، کارشناسان لینوکس، مدیران سیستم و بسیاری از افراد متخصص دیگر پشتیبانی می‌شد. اما مزایای سنتاواس کدامند؟ AlmaLinux چیست؟ CentOS Stream چیست و چه تفاوتی با CentOS Linux دارد؟ ما به تمام این سوالات پاسخ داده و شما را با تاریخچه این توزیع حرفه‌ای آشنا خواهیم کرد و همچنین مقایسه کوتاهی بین CentOS Linux و توزیع پرطرفدار Ububtu خواهیم داشت.
تاریخچه CentOS Linux
لینوکس سنتاواس در سال ۲۰۰۴ توسط «گرگوری کورتزر» به عنوان یک توزیع لینوکس مبتنی بر هسته و کاملا رایگان روانه بازار شد. سپس دیوید پارسلی توسعه‌دهنده اصلی در سال ۲۰۰۶ پایان کار این توزیع را اعلام کرد و در واقع او قصد داشت فرآیند توسعه Tao Linux و CentOS Linux باهم ادغام شود. در آن زمان این امکان برای کاربران تائو‌لینوکس فراهم شده بود تا با استفاده از ابزار به‌روزرسانی Yum بتوانند توزیع خود را به سنتاواس ارتقا دهند. اما متاسفانه در سال ۲۰۰۹، «لنس دیویس» بنیانگذار CentOS ناگهان دست از مشارکت در پروژه سنتاواس کشید اما با این حال او همچنان به فعالیت خود در وب‌سایت CentOS ادامه می‌داد. تا اینکه تیم توسعه CentOS در آگوست ۲۰۰۹ توانستند او را متقاعد کنند تا مالکیت دامنه‌های centos.org و centos.info را به آنها منتقل کند. CentOS در ماه جولای ۲۰۱۰ تبدیل به محبوب‌ترین توزیع لینوکس در جهان شد، تا حدی که بیش از ۳۰٪ از کل سرور‌های مبتنی بر لینوکس در آن زمان از توزیع سنتاواس استفاده می‌کردند و CentOS Linux حتی در این رابطه از توزیع معروف و قدرتمند Debian توانست پیشی بگیرد. اما دو سال بعد و در ماه ژانویه ۲۰۱۲، دبیان دوباره به رتبه اول بازگشت و در سال ۲۰۱۴ نیز شرکت Red Hat اعلام کرد که می‌خواهد حامی پروژه CentOS شود و به توسعه آن کمک کند. سپس مالکیت تمام علائم تجاری CentOS به شرکت Red Hat واگذار شد و تیم توسعه متنباز Red Hat نیز از توسعه‌دهندگان سنتاواس دعوت به همکاری کرد. اما همانطور که اشاره شد، مدیران ردهت در سال ۲۰۲۱ تصمیم گرفتند تا به فعالیت CentOS Linux پایان دهند و توزیع‌های AlmaLinux، RockyLinux و CentOS Stream جایگزین آن شدند.
CentOS Stream چیست؟
CentOS Stream یک پتلفرم توسعه متنباز مبتنی بر لینوکس است که به عنوان واسطه‌ای میان دو توزیع RHEL و Fedora عمل می‌کند. این پلتفرم این امکان را به توسعه‌دهندگان Red Hat می‌دهد تا با اعضای جامعه متنباز CentOS Stream همکاری کنند. توسعه‌دهندگان در واقع قبل از انتشار نسخه‌های جدید RHEL کدها و برنامههای آنها را در توزیع CentOS Stream مورد آزمایش قرار می‌دهند و در واقع می‌توان این پلتفرم را به عنوان بخشی از فرآیند توسعه توزیع RHEL در نظر گرفت. CentOS Stream 9 جدیدترین نسخه این پلتفرم است که در ماه می ۲۰۲۱ منتشر شد و ردهت تا سال ۲۰۲۷ از آن پشتیبانی خواهد کرد.
CentOS چه مزایایی دارد؟
لینوکس سنتاواس دارای مزایای متعددی است که در ادامه با مهم‌ترین آنها آشنا می‌شویم:
امنیت بالا
لینوکس CentOS از قابلیت‌های امنیتی بالایی برخوردار است و از سازوکار لینوکس با امنیت بهبود یافته (SELinux) استفاده می‌کند، ویژگی‌ای که با کنترل دسترسی‌ها به محافظت از سیستم شما در برابر حملات سایبری کمک بسیاری می‌کند. علاوه‌براین، تیم امنیتی شرکت ردهت سطح بالایی از امنیت را تضمین کرده و به شکلی فعالانه اقدام به شناسایی تهدیدهای امنیتی و رفع آسیب‌پذیری‌های احتمالی می‌کند. این سیستم‌عامل در مجموع به حفظ حریم خصوصی و امنیت سایبری کاربران اهمیت زیادی داده و به گونه‌ای عمل می‌کند که هیچ کاربری نمی‌تواند بدون داشتن مجوز به منابع سایر کاربران دسترسی داشته باشد.
به‌روزرسانی و پشتیبانی منظم
Red Hat هر چند سال یکبار نسخه جدیدی از لینوکس سنتاواس را منتشر می‌کرد و معمولا نسخه‌های آن (۵، ۶ و ۷) از ۱۰ سال پشتیبانی برخوردار بودند و به طور میانگین هر ۶ ماه یکبار به‌روزرسانی می‌شدند. به عنوان مثال نسخه ۷ در سال ۲۰۱۴ منتشر شد و Red Hat تا سال ۲۰۲۴ از آن پشتیبانی خواهد کرد. این سیستم‌عامل علاوه‌براین تقریبا از انواع مختلفی از سخت‌افزارها (حتی سخت‌افزارهای قدیمی) پشتیبانی می‌کند و در صورت داشتن هر نوع مشکلی می‌توانید آن را در وب‌سایت bugs.centos.org مطرح کنید.
عملکرد و سرعت بالا
CentOS به صورت نیتیو (در هسته خود) از سیستم مجازی‌ساز KVM پشتیبانی می‌کند که در مجموع باعث بهبود عملکرد سیستم می‌شود. کاربران همچنین می‌توانند به راحتی لینوکس سنتاواس را بر روی کامپیوترهای ۳۲ و ۶۴ بیتی اجرا کنند. سرعت بالا در واقع یکی از مهم‌ترین مزایای لینوکس سنتاواس به شمار می‌آید و کاربران حتی می‌توانند از آن برای پروژه‌های بزرگ استفاده کنند. در کل نیز می‌توان CentOS را سیستم‌عاملی قابل اعتماد، سبک و سریع در نظر گرفت.
پشتیبانی از پلتفرم‌های مدیریتی مختلف
لینوکس CentOS از پلتفرم‌های مدیریتی مختلفی مانند cPanel،InterWorx ،WebMin ،DirectAdmin و Plesk پشتیبانی می‌کند.این پنل‌های مدیریت میزبانی، کار مدیریت سرورها و وب‌سایت‌هایی که بر روی آن قرار دارند را بسیار آسان می‌کنند.
لینوکس سنتاواس علاوه‌براین یک توزیع متنباز و رایگان است که با دانلود آن می‌توانید به امکاناتی تقریبا مشابه RHEL دسترسی پیدا کنید.
AlmaLinux چیست؟
آلما‌لینوکس یا AlmaLinux یک توزیع رایگان و متنباز است که با هدف جایگزینی لینوکس CentOS ساخته شده است. این توزیع توسط شرکت Cloudlinux طراحی شده و از پشتیبانی و پایداری بسیار خوبی برخوردار می‌باشد. بنیاد متنباز AlmaLinux رویکرد شفافی در رابطه با توزیع خود دارد، رویکردی که این امکان را به کاربران می‌دهد تا فعالانه در توسعه و بهبود AlmaLinux مشارکت کنند. شرکت CloudLinux Inc و سایر حامیان مالی نیز سالانه حدود یک میلیون دلار به توسعه این توزیع جدید کمک می‌کنند. AlmaLinux همچنین تشابه زیادی به توزیع‌های لینوکس سنتاواس و ردهت دارد و بنابراین اگر کاربر لینوکس CentOS هستید و یا تمایلی به خرید سیستم‌عامل ردهت ندارید، در این صورت می‌توانید از AlmaLinux استفاده کنید.
Rocky Linux چیست؟
راکی لینوکس یا Rocky Linux توزیع سازمانی است که توسط بنیاد نرم‌افزاری راکی اینترپرایز (Rocky Enterprise Software Foundation) توسعه داده می‌شود. این توزیع لینوکس از کدهای منبع سیستم‌عامل RHEL پشتیبانی کرده و اولین بار نیز در سال ۲۰۲۱ روانه بازار شد. بسیاری از علاقه‌مندان و کاربران لینوکس، این سیستم‌عامل را جایگزین مناسبی برای CentOS می‌دانند و رهبری پروژه Rocky Linux نیز بر عهده Gregory Kurtzer سازنده سیستم‌عامل CentOS می‌باشد. راکی لینوکس رایگان بوده و از پایداری بالایی برخوردار است و از این رو بسیاری از مدیران سیستم ترجیح می‌دهند از آن به عنوان سیستم‌عامل سرور استفاده کنند. آخرین نسخه Rocky Linux نیز نسخه ۹.۱ است که در ۲۶ نوامبر سال ۲۰۲۲ منتشر شد. علاوه‌براین، متخصصان بنیاد نرم‌افزاری راکی اینترپرایز روش‌های آسان و خودکاری را برای مهاجرت از CentOS به Rocky Linux ارائه می‌دهند. از میان ابزارها و ویژگی‌های مهم راکی لینوکس می‌توان به GUI جذاب، کنسول مدیریت سرور کاکپیت، Migrate2rocky و متنباز بودن آن اشاره کرد.
مقایسه CentOS Linux و Ubuntu
اوبونتو (Ubuntu) یک توزیع متنباز مبتنی بر دبیان است که از زمان انتشار اولیه خود در سال ۲۰۰۴ تا به امروز همیشه جزو محبوب‌ترین توزیع‌های لینوکس بوده است و در مقابل CentOS Linux نیز یک توزیع سطح سازمانی و مبتنی بر RHEL است که تا قبل از سال ۲۰۲۱ به عنوان یکی از بهترین سیستم‌عامل‌های سرور به‌شمار می‌آمد. Ubuntu همچنین دارای ویژگی‌ها و ابزارهای مختلفی بوده و یکی از سیستم‌عامل‌های پیشرو در رابطه با فناوری‌های مبتنی بر ابر (Cloud-based Tech) می‌باشد. در رابطه با مسئله پایداری CentOS Linux عملکرد بهتری دارد زیرا بسته‌های نرم‌افزاری آن بر خلاف Ubuntu دیربه‌دیر به‌روزرسانی می‌شوند. طبق آخرین آمارها نیز حدود ۳۴٪ وب‌سایت‌هایی که از لینوکس استفاده می‌کنند، بر روی اوبونتو اجرا می‌شوند و از این لحاظ محبوبیت بیشتری از CentOS Linux و بسیاری از توزیع‌ها دارد. مهم‌ترین علت محبوبیت اوبونتو آسانی نصب و استفاده از آن می‌باشد و بنابراین Ubuntu گزینه بسیار خوبی برای شروع یادگیری لینوکس است. در ادامه با مهم ترین تفاوت‌های این دو توزیع معروف آشنا می‌شوید.
| اوبونتو | سنتاواس | |
| معماری | مبتنی بر دبیان | مبتنی بر RHEL |
| آسانی استفاده | آسان | نیاز به کمی دانش فنی دارد. |
| به‌روزرسانی | به صورت منظم به‌روزرسانی می‌شود. | دیربه‌دیر به‌روزرسانی می‌شود. |
| جامعه کاربری | دارای جامعه بزرگی از کاربران و افراد متخصص است. | نسبت به اوبونتو جامعه کاربری کوچک‌تری دارد. |
| منابع آموزشی | منابع آموزشی آنلاین زیادی دارد. | نسبت به اوبونتو از منابع آموزشی کمتری برخوردار است. |
| آسانی یادگیری | یادگیری آن حتی برای افراد مبتدی آسان است. | دشوارتر از اوبونتو است. |
| ابزار مدیریت پکیج | apt و apt-get | yum |
| فناوری مجازی‌سازی | OpenStack | OpenStack ,OpenNebula و CloudStack |
| امنیت | امنیت خوبی دارد اما به دلیل به‌روزرسانی‌های متعدد ممکن است در برابر تهدیدات سایبری کمی آسیب‌پذیر باشد. | از امنیت بالایی برخوردار است. |
مقایسه CentOS Linux و CentOS Stream
CentOS Linux تا زمان اعلام پایان فعالیتش توسط شرکت ردهت، به عنوان یک توزیع لینوکس امن و در کلاس سازمانی به شمار می‌آمد. اما امروزه هدف اصلی پروژه CentOS تغییر کرده و Red Hat به جای CentOS Linux تمرکز خود را بر روی محصول جدید خود یعنی CentOS Stream گذاشته است. همانطور که اشاره شد CentOS Linux یک توزیع لینوکس مبتنی بر RHEL است اما CentOS Stream رویکردی مشابه با توزیع فدورا را دنبال کرده و به عنوان منبع بالادستی RHEL عمل می‌کند. این یعنی ردهت قبل از انتشار نسخه‌های جدید RHEL، آنها را در محیط CentOS Stream مورد امتحان قرار می‌دهد و در صورت وجود هر نوع اشکالی آن را برطرف می‌کند. انجام اینکار در توزیع‌های Fedora و CentOS Stream باعث افزایش پایداری توزیع RHEL می‌شود. شاید از نظر شما اینکار ردهت حرکت مثبتی برای کاربران لینوکس باشد اما توجه داشته باشید که RHEL یک توزیع پولی بوده و شرکت Red Hat نیز دیگر از CentOS Linux که یک نسخه رایگان کاملا رایگان بود، پشتیبانی نمی‌کند. Red Hat با استفاده از CentOS Stream باعث افزایش پایداری و بهبود کیفیت توزیع اصلی خود یعنی RHEL می‌شود اما باید توجه داشته باشید که این پایداری و کیفیت در نهایت منجر به افزایش قیمت RHEL خواهد شد. علاوه‌براین CentOS Stream به عنوان محیطی برای امتحان برنامه‌ها و کدها و رفع مشکلات احتمالی در نظر گرفته شده است و بنابراین نسبت به CentOS Linux از پایداری کمتری برخوردار است. کاربران و متخصصان بسیاری در توسعه CentOS Stream مشارکت می‌کنند که این امر چرخه انتشار آن را بسیار کاهش می‌دهد اما در حال حاضر هیچ نسخه پایداری از CentOS Stream عرضه نمی‌شود. CentOS Linux نیز توزیع قدرتمندی بود که دیربه‌دیر منتشر می‌شد و میزان به‌روزسانی‌های آن نیز نسبت به CentOS Stream کمتر بود.
چرا CentOS Linux جای خود را به CentOS Stream داد؟
Red Hat با وجود تمام بازخوردهای منفی، دلایل خود را برای جایگزین کردن CentOS Linux با CentOS Stream دارد. مدیران ردهت بر این باورند که جامعه کاربری CentOS با وجود نسخه Stream می‌توانند تاثیر بیشتری بر توسعه RHEL داشته باشند و به آزمایش قابلیت‌ها و ویژگی‌های نسخه‌های آتی RHEL کمک کنند. از نظر آنها، وجود CentOS Stream منجر به افزایش نوآوری در توسعه RHEL می‌شود زیرا توزیع Stream زود‌به‌زود به‌روزرسانی و منتشر شده و در نتیجه چرخه دریافت بازخوردها نیز بسیار کوتاه‌تر خواهد شد. علاوه‌براین Red Hat به منظور جبران هزینه‌های کاربران در فوریه ۲۰۲۱ اعلام کرد که افراد با ثبت‌نام در برنامه Red Hat Developer Subscription می‌توانند به صورت رایگان RHEL بر روی حداکثر ۱۶ سرور Production نصب کنند.
سوالات متداول
از کجا CentOS Stream و CentOS Linux دانلود کنم؟
برای دانلود CentOS Stream و CentOS Linux باید به صفحه دانلود وب‌سایت رسمی سنتاواس مراجعه کنید.
پروژه CentOS چیست؟
CentOS یک پروژه متنباز و جامعه-محور است که مسئولیت توزیع‌های CentOS Stream و CentOS Linux را برعهده دارد.
منابع : Hostinger ،Linuxhint و Javatpoint
