وقتی شما یک سایت اینترنتی را راه اندازی کنید، باید به این موضوع توجه داشته باشید که برای کنترل آن از طریق سرویس های میزبانی خود راه حلی را پیدا کنید. دستورات سرور و کنترل مستقیم آن سطح بالاترین روشی است که می توان از آن برای بالا بردن بازدهی سایت استفاده کرد. البته در صورتی که میزبانی سایت شما به وسیله هاست باشد شما باید این ارتباط را از طریق کنترل پنل خود و SSH برقرار کنید. اما به طور کلی می توانیم بگوییم برقراری ارتباط با سرور و استفاده از دستورات کنترلی آن موردی است که هر وبمستر باید به صورت حدودی این مهارت را داشته باشد. CentOS را می توان به عنوان متداول ترین سیستم عامل سرور ها معرفی کرد و در این آموزش CentOS ما به معرفی دستورات کاربردی و حرفه ای این توزیع لینوکس می پردازیم.
قبل از اینکه آموزش CentOS را شروع کنیم لازم است کمی در مورد این موضوع که چرا سیستم عامل CentOS به ابزاری اینچنین قدرتمند تبدیل شده است و تمامی سرور های جهان در حال استفاده از این سیستم عامل هستند، صحبت کنیم. البته سیستم عامل های دیگری نیز وجود دارند که سرور ها را کنترل می کنند و بازدهی های خوبی را دارند، اما اگر کمی با سرور ها و سیستم های میزبانی آشنایی داشته باشید متوجه خواهید شد که CentOS در این میان حکم یک پادشاه را دارد. در ادامه بیشتر در مورد اینکه CentOS چیست صحبت خواهیم کرد.
فهرست محتوا
CentOS چیست
در مورد این توزیع از لینوکس نیز مانند تمامی ورژن های دیگر می توانیم بگوییم که یک سیستم عامل اوپن سورس و رایگان است. اما این سیستم عامل بخش اصلی قدرت خود را مدیون هسته قدرتمندی می باشد که توانایی پردازشی بالا را برای آن فراهم کرده است و به نوعی می توان این توزیع را یکی از توزیع های قدرتمند معرفی کرد. این هسته قدرتمند لینوکس چیزی جز لینوکس RHEL یا همان ردهت اینترپرایز که تنها سیستم عامل لینوکس غیر رایگان است نیست. یک سیستم عامل قدرتمند و بزرگ از شرکت ردهت که به صورت جز به جز ترجمه می شود و CentOS را پدید می آورد.
البته باید گفت که سیستم عامل CentOS در سال 2014 از RHEL و شرکت ردهت جدا شده و عدم وابستگی خود به آنها را به صورت یک اعلام استقلال سراسری عنوان کرد و گفت که در حال ارائه سیستم عامل مربوط به خود با سیاست گذاری های خاص خود می باشد. اما همچنان این پایه های اولیه RHEL بود که توانست آن را تا اینجا پیش بیاورد. به نظر می رسید این تغییرات به خاطر کند شدن و به حاشیه رفتن توسعه RHEL می باشد و CentOS تمایل دارد که رشد بیشتری را داشته باشد.
این سیستم عامل کاربردی برای اولین بار در سال 2004 منتشر گردید . شاید برایتان جالب باشد که بدانید این سیستم برای اولین بار با ورژن 2 عرضه شد. این اتفاق به دلیل این بود که اولین بار این سیستم عامل از ورژن دوم RHEL جدا شده بود و به شما این امکان را می داد که از تمامی امکانات این لینوکس قدرتمند استفاده کنید. در سال 2020 دولوپر های اصلی این سیستم عامل اعلام کردند که قرار است از این به بعد Rocky Linux را توسعه دهند و این سیستم عامل قرار است که جای CentOS را بگیرد و کاربران این سیستم عامل می توانند به این توزیع از لینوکس مهاجرت کنند. اما تا کنون که این اتفاق نیفتاده است و CentOS کار خود را به عنوان یک سیستم عامل خوب برای سرور ها انجام می دهد و طرفداران زیادی دارد.
اگر بخواهیم دلیل محبوبیت این سیستم عامل را شرح دهیم باید به عوامل و مزایای که دارد اشاره کنیم. در این مورد می توان به پایداری سیستم عامل CentOS اشاره کرد. به طور کلی می توانیم بگوییم این سیستم عامل در برابر وقوع اشتباهاتی که باعث داون شدن سیستم می شود به شدت مقاوم بوده و پایدار است. شما می توانید عملیات ها و شرایطی که منجر به کرش کردن کل سیستم می شود را در سایر توزیع های لینوکس ببینید اما در مورد CentOS به ندرت می توان گفت که چنین اتفاقی خواهد افتاد.
همچنین پایه های این سیستم عامل از یک سیستم اینترپرایز و سازمانی کپی شده است که این عمل باعث می شود ویژگی های مدیریتی قدرتمندی را ارائه کند و برای سازمان ها و کاربرد های بزرگ و تجاری موثر باشد. بدیهی است که وقتی سیستم عاملی با این ویژگی ها وجود داشته باشد، امنیت نیز یکی از موارد مهمی است که در آن به عنوان یک اصل مهم مورد بررسی قرار گرفته است. یکی از اصلی ترین امکاناتی که باید در فضای اینترنت و وب و سرور ها مورد توجه قرار گیرد امنیت است و این یکی دیگر از مواردی است که CentOS را تا این اندازه برای استفاده در وب محبوب کرده است.
انگار که همه عوامل دست به دست هم داده اند تا CentOS را به عنوان یک گزینه ایده آل برای این کار مطرح کنند. پس می توانیم این نتیجه را بگیریم که آموزش CentOS می تواند یکی زا مهمترین و اصلی ترین موادی باشد که لازم است یک کاربر حرفه ای برای طراحی سایت خود و همینور مدیریت آن به صورت بهینه و خوب، آن را فرا بگیرد و بتواند از آن استفاده کند. در ادامه به صورت موردی به آموزش CentOS و چگونگی استفاده از دستورات آن می پردازیم. اما قبل از آموزش CentOS و اینکه دستوراتی که باید از آن استفاده کنید به چه صورت است بهتر است کمی در مورد اینکه چه روش هایی برای استفاده از CentOS وجود دارد و چگونه می توان از آن استفاده کرد کمی توضیح دهیم.
چگونه با CentOS کار کنیم
اگر در فایل ها و مقالات مختلف آموزش CentOS چرخی زده باشید و دقت کرده باشید عموما وقتی حرف از آموزش CentOS به میان می آیند تنها موضوعی که مطرح می شود دستوراتی است که در اختیار شما قرار می گیرد. شاید با این موضوع این ذهنیت برای شما ایجاد شده باشد که شما با یک سیستم عامل از مد افتاده و قدیمی طرف هستید که مانند DOS باید با خط فرمان در آن دستور های مورد نظرتان را وارد کنید، اما باید گفت که به هیچ وجه اینطور نیست.
CentOS مانند خیلی دیگر از توزیع های لینوکس یک ظاهر گرافیکی و زیبا هم دارد و به شما این امکان را می دهد که یک دسکتاپ و میز کار لینوکسی روان که از نظر گرافیک از خیلی از ورژن های ویندوز و لینوکس دیگر هم بهتر است، کار کنید. اما این موضوع که دلیل استفاده از دستورات و خط فرمان چیست و وقتی حرف از CentOS زده می شود چرا صرفا همه دستور ها را معرفی می کنند، موردی است که کمی دقت لازم دارد.
برای این نوع ارتباط برقرار کردن با سرور می توان سه دلیل مهم را نام برد. اولین دلیل این است که معمولا دسترسی به سرور به صورت خط فرمان می باشد و شما با یک درگاه ترمینال به سرور خود کانکت می شوید. لزومی ندارد برای یک کار ساده به سراغ محیط سرور خود رفته و تنظیمات دیگری را نیز تغییر دهید. خیلی از ارائه کنندگانی که سرور اختصاصی و سرور مجازی در اختیار شما قرار می دهند این موضوع را در تعرفه های خود ذکر می کنند.
مورد دیگر سنگین شدن سرور است که منابع آن درگیر پردازش گرافیک برای شما خواهد شد. معمولا کسانی که از سرور استفاده می کنند آن را برای یکی دو برنامه یا سایت نمی خرند و تعداد زیادی سایت و برنامه دارند یا برنامه ای سنگین و شلوغ روی آن قرار دارد که باید در هر لحظه کار های زیادی را انجام دهد و نمی توان ریسک ضعیف کردن آن را پذیرفت. پس مشغول کردن و دردسر درست کردن برای آن به هیچ عنوان نمی تواند کار عاقلانه ای باشد.
مورد بعدی که می توان آن را به عنوان مهمترین مورد در بین این دلایل معرفی کرد، قابلیت خوب است که اسکریپت نویسی در لینوکس برای ما فراهم کرده است و شما می توانید از آن بهره بگیرید. در بعضی از انواع آموزش CentOS به این موضوع اشاره می شود و باید گفت که کاری که شما با دستور های خط فرمان می توانید در سه خط انجام دهید، به صورت گرافیکی وقت زیادی از شما می گیرد و شما باید چند تنظیم مختلف را از جاهای مختلف پیاده سازی کنید. ترمینال در لینوکس یکی از مهمترین ابزار های کنترلی است که می توان با آن خیلی از نیاز های سرور و وب سایت را برطرف کرده و یک کنترل کامل را روی ماژول ها و برنامه های مختلف، از فولدر بندی گرفته تا تنظیمات وب سرور همه را به بهترین شکل ممکن پیکربندی کرد. در ادامه به صورت مستقیم به آموزش CentOS و دستورات کاربردی آن می پردازیم.
آموزش CentOS و دستورات کاربردی در آن
در این قسمت از آموزش CentOS قرار است باهم به بررسی پرکاربرد ترین دستور های این سیستم عامل بپردازیم و ببینیم که شما برای این که بتوانید به صورت کامل با CentOS کار کنید لازم است چه دستوراتی را یاد بگیرید و از آنها استفاده کنید.اولین بخش از دستوراتی که در آموزش CentOS قرار است به بررسی آنها بپردازیم دستورات کار با فایل ها و فولدر ها هستند و به این صورت می باشند:
دستورات کار با فایل و فولدر
در آموزش CentOS یکی از بخش های مهم کار با دستورات کاربردی ای است که با استفاده از آنها می توانید فایل ها و فولدر های مختلف را روی سرور خود به کار بگیرید. این دستور ها به این صورت می باشند:
دستور نمایش محتویات یک دایرکتوری و مسیر
شما با استفاده از دستور ls این امکان را خواهید داشت تا محتویات یک مسیر را نمایش داده و آنها را به صورت کامل ببینید. شما برای استفاده از این دستور باید آن را در فولدر مورد نظر خود وارد کرده و اطلاعات به شما نمایش داده خواهد شد، اشکال دیگری از این دستور نیز وجود دارد و شما برای مشاهده جزئیات بیشتر می توانید از دستور ls –l استفاده کنید و یا دستور ls –a فایل ها و دایرکتوری های مخفی را نیز به شما نمایش خواهد داد.
مخفی و هیدن کردن فایل ها
یکی دیگر از مورادی که در آموزش CentOS و کلا لینوکس خیلی پرطرفدار است و شاید یک آموزش عمومی به حساب بیاید، مخفی کردن فایل ها در لینوکس است که برای این کار شما باید به ابتدای نام فایل یک نقطه ” . ” اضافه کنید. در اینصورت سیستم عامل شما وضعیت نمایش فال را به هیدن تغییر می دهد. این کار در مورد کلیه سیستم های لینوکسی و سیستم عامل هایی با پایه لینوکس (مانند سیستم عامل اندروید) جوابگو است و می توانید این روش را به کار بگیرید.
رفتن به دایرکتوری دیگر
یکی دیگر از دستوراتی که در آموزش CentOS باید توجه ویژه ای به آن بشود چگونگی رفتن به دایرکتوری دیگر است. وقتی که شما در یک دایرکتوری و یا پوشه هستید و قصد دارید تا مسیر خود را تغییر دهید قادر خواهید بود این کار را با وارد کردن دستور cd و وارد کردن ادامه مسیر به دایرکتوری دیگری بروید به عنوان مثال دستور cd /temp/bin شما را از مسیر فعلی به پوشه bin در داخل پوشه temp خواهد برد.
کپی کردن فایل یا فولدر
یکی از دستورات مهم در آموزش CentOS دستورات مربوط به کپی کردن فایل می باشد. شما می توانید فایل و یا فولدر مورد نظر خود را با استفاده از دستور cp کپی کنید. طریقه کار این دستور به این صورت است که اگر شما می خواهید یک فایل را در همان مسیر کپی کنید باید این دستور را به صورت cp File1 File2 وارد کنید. کاری که این دستور برای شما انجام می دهد این است که یک کپی از فایل File1، به نام File2 ایجاد کرده و آن را در همان دایرکتوری فعلی قرار می دهد. شما می توانید به جز کپی کردن فایل ها فولدر ها را کپی کرده و این فولدر ها را ایجاد و یا حذف کنید که در ادامه آموزش CentOS به آن می پردازیم.
دستورات ایجاد و حذف فولدر
یکی از دستورات و اعمال مهمی که روی فایل ها صورت می گیرد حذف آنها است. برای حذف یک فایل در سیستم عامل CentOS لازم است که از دستورات mkdir و rm –rf استفاده کنید. به عنوان مثال دستور mkdir newfolder یک فولدر جدید را با نام newfolder برای شما درست می کند و دستور re –rf newfolder همان پوشه ای که ایجاد کرده بودیم را برای ما حذف می کند. کار با دایرکتوری ها از موارد مهمی است که در آموزش CentOS باید مورد توجه قرار گیرد.
زیپ کردن فایل ها
استفاده از فشرده سازی یکی از تکنیک هایی است که شما با استفاده از آن می توانید حجم فایل را کاهش داده و سرور را سبک کنید، فایل را برای انتقال آماده کنید، و در نهایت تا حدودی امنیت فایل های خود را تضمین کنید. تکنولوژی Gzip که در مقاله Gzip چیست به آن پرداختیم یکی از روش هایی است که در CentOS مورد استفاده قرار می گیرد و در ادامه آموزش CentOS این مورد که چگونه از آن استفاده کنیم را باز خواهیم کرد.
برای استفاده از فشرده سازی Gzip باید در پوشه ای که فایل یا فولدر مورد نظر قرار گرفته است باشیم و از دستور gzip استفاده کنیم. به عنوان مثال gzip Files می تواند پوشه و یا فایلی با نام Files را برای ما زیپ کند. همینطور برای باز کردن این فایل ها و خارج کردن آنها از حالت فشرده دستور gunzip با سینتکس gunzip Files می تواند این کار را برای ما انجام دهد.
به جز دستورات مربوط به کار با فایل ها و فولدر ها موراد مهم دیگری در آموزش CentOS وجود دارد که باید به آنها هم پرداخته شود در ادامه به معرفی سه دستور کاربردی برای سرور می پردازیم.
خاموش و روشن کردن سرور
وقتی شما یک سرور داشته باشید باید بدانید که چه زمانی آن را خاموش و یا روشن کنید. فلسفه سرور این است که همیشه روشن باشد و در دسترس کاربران قرار داشته باشد اما بعضی از برنامه ها و کاربرد ها وجود دارند که پس از نصب برای فعالسازی و شروع به کار آنها لازم است که شما سرور را خاموش و مجددا روشن کنید. در ادامه آموزش CentOS دستوراتی معرفی می شود که می تواند این کار را برای شما انجام دهد:
خاموش کردن سرور
یکی از راهکارهایی که در زمان حملات می توان به آن متوسل شد این است که سرور خود را خاموش کنید و یا در زمانی که سرور شما هنگ کرده است این کار ضروری می شود. برای انجام این کار می توانید از دستورات init 0 و یا shutdown استفاده کنید.
در صورتی که می خواهید سرور شما به صورت فوری و بدون انجام تنظیمات و ذخیره سازی ها خاموش شود، لازم است که از shutdown -h now برای این کار استفاده کنید.
لاگ اوت کردن از سرور
وقتی که شما به عنوان مدیر کار خود را با سرور انجام می دهید و می خواهید که آن را ترک کنید، نمی توانید سرور را خاموش کنید و بروید. خاموش کردن سرور به معنای داون شدن سایت ها و قطعی تمام سایت هایی است که روی آن قرار دارند. برای رفتن از سرور و ترک آن شما باید از سیستم خارج شده و در واقع لاگ اوت کنید. دستور logout می تواند این کار را برای شما انجام دهد و شما کافی است که این دستور را نوشته و اینتر را بزنید تا از سرور خارج شوید.
ریستارت کردن سرور
یکی از مهمترین دستورات و کاربردی ترین آنها ری استارت است که برای فعال شدن خیلی از ماژول های مهم لازم است این کار صورت گیرد. همینطور در خیلی از مواقع که سرور به دلایل مختلفی بد کار می کند، خاموش و روشن کردن آن می تواند مشکلات شما را حل کند. برای ریستارت کردن سرور شما می توانید از دستور reboot استفاده کنید. کار کردن با این دستور هم مشکل و نکته خاصی ندارد و شما باید صرفا آن را وارد کنید و اینتر را بزنید.
نتیجه گیری
در این آموزش CentOS به معرفی جزئی سیستم عامل CentOS پرداختیم و دیدیم که این سیستم عامل سرور پسند، چگونه کار می کند و چه روش هایی برای برقراری ارتباط با آن وجود دارد. همانطور که در آموزش CentOS دیدیم دستوراتی که این سیستم عامل به وسیله آنها کار می کند به هیچ عنوان پیچیده نیستند و شما با یک دانش نسبی می توانید سرور خود را کنترل کنید. البته دستوراتی پیچیده تر نیز وجود دارد و می توان آن را انجام داد.
